Waarom krijgt een specht geen koppijn als hij op een boom beukt? Omdat hij een tong heeft die onderlangs zijn hals door, langs de schedel weer omhoog loopt en daar pas aan zijn snavel vast hecht. Die lange tong heeft hij nodig om insecten op afstand te pikken. Maar als hij hem aanspant is het meteen ook een pantser, een veiligheidsgordel en een fietshelm ineen.
Dat is nou zo’n natuurlijk verschijnsel waar wij mensen een voorbeeld aan kunnen nemen. De helm die wielrenners dragen is gebaseerd op die werking. De structuur kon gebruikt worden om de helm lichtgewicht te houden, maar meteen ook beschermend voor een val. De bedenker kwam er over aan het nadenken toen hij zelf een paar keer van zijn fiets gedonderd was.
Het boekje Walvissen in de Wind staat er vol mee: uitvindingen die we te danken hebben aan de natuur.
Klitterband is een beter bekend fenomeen dat we uit de natuur overgenomen hebben. Een zaadbolletje bedacht weerhaakjes om op die manier makkelijker een gratis lift te krijgen. Een appel valt nooit ver van de boom, de Klit (of klis) wist dat ook en bedacht zaadbolletjes met weerhaakjes. Die blijven hangen in een beest en vallen er ergens verderop wel weer een keer af. Een uitvinderige hondenbezitter plukte zijn trouwe viervoeter na een wandeling weer schoon en bedacht van die klit-bolletjes klitterband te maken.
Van bijen hebben we afgekeken dat je nog je beter zeshoekige vormen kunt maken dan ronde. Ronde vormen zijn sterk, maar als je ze tegen elkaar plakt heb je ruimteverlies. Met zeshoeken kun je zonder dat verlies oneindig doorbouwen. En als je de kracht van de cirkel terug wil, nou, dan kun je binnenin dat zeshoek die cirkel maken. Bijen doen dat met honing. Die zeshoeken vind je ook terug op het profiel van banden. Omdat ze oneindig op elkaar passen, kan het opstuwende water door de gleufjes altijd weg.
En dan wil je natuurlijk weten waarom het boek Walvissen in de Wind heet. Nou dat zit zo: bioloog Frank Fish (tja, zo heet hij echt) kocht zo’n soort van sneeuwbol voor zijn dochter met een walvis erin. Die had bobbels aan de voorkant van zijn vinnen. Een foutje, dacht Fish, want die moeten natuurlijk aan de achterkant zitten. Maar toen hij de walvis bestudeerde zag hij dat die ruwige kant toch echt aan de voorkant zat. Als je dat wetenschappelijk benadert leidt dat tot de gedachte dat je in plaats van één grote snee van zo’n vin door het water, allemaal kleine waterweggetjes creëert. Minder in plaats van meer weerstand.
Als je nu naar de wieken van een windmolen kijkt, of naar de vleugels van een vliegtuig, weet je waarom die bobbelig zijn aan de voorkant…
Walvissen in de Wind is hartstikke leuk om te lezen, laat je anders kijken naar de natuur. Voor volwassenen de moeite waard, maar voor ontdekkende jongeren ook prachtig: het boek eindigt daarom ook met een hoofdstuk onder de titel ‘zelf doen’, waarbij jeugd uitgedaagd wordt samen met pappa en mamma, opa en oma, juf of meester, maar vooral natuurlijk ook met vriendjes de natuur in te trekken om te kijken hoe ze dat daar allemaal bedacht hebben. Misschien ben jij dan wel de volgende uitvinder.
