‘Dit is het eerlijke verhaal’ schrijft uitgeverij De Geus op de achterkant van ‘de perfecte storm’ van Jan Rotmans. Rotmans zelf onderkent ín het boek dat dat eigenlijk geen leuk verhaal is, tenminste niet als we de storm de oplossing laten bepalen, dus dat we ‘het’ maar laten gebeuren en dan maar kijken wat dat wordt. Dan zijn het de welgestelden die geen last hebben, het is de onderklasse én de middenklasse die de klappen op gaan vangen. Ne als bij alle andere transities in de geschiedenis.
Jan Douwe van der Ploeg is emeritus-hoogleraar van de WUR en nauw verbonden met vernieuwende bewegingen in de landbouw.
Jan Douwe van der Ploeg gebruikt in zijn hoofdstuk met uitwegen in ‘gesloten wegens stikstof’ ook dergelijke woorden: mooi gaat de oplossing er niet uitzien, bevredigend zal het niet zijn, en duur zal het worden, peperduur.
Het probleem
Waar de heren het over hebben? Over de problemen waarop we afstevenen en eigenlijk al middenin zitten. We helpen de natuur naar de gallemiezen, we gaan drinkwatergebrek krijgen, het klimaat maakt grote delen van de wereld onleefbaar. Als Nederlander, wonend aan zee, in een delta waar de rivieren als smeerpijpen bij elkaar komen, hebben we extra te vrezen. Want we zijn topvervuiler met onze intensieve landbouw, krijgen via die rivieren het afval van het Europese achterland er gratis en voor niks bij, terwijl de zeespiegel stijgt.
Jan Romans is als Professor, Doctor en Ingenieur een internationale autoriteit op het gebied van transities en duurzaamheid.
Dus daarom gaan we morgen stemmen op partijen die daarbij wegkijken. Populistisch leiders die korte termijn beloftes doen om weer vier in het pluche te mogen zitten, maar die het geen donder kan schelen hoe de ‘onderste helft’ van de bevolking straks de klappen op gaat vangen. We zijn nu al verbaasd over harde acties vanuit de samenleving, of zich dat nu uit met trekkers op de weg, hooligans in het stadion of bezetten van de A12-tunnelbak, maar we ain’t seen nothing yet als we voor de politiek gaan, waar we morgen voor lijken te kiezen.
Het kan anders
Het kan zeker wel anders, schrijven Van der Ploeg en Rotmans, en zijn het eens dat het nog niet te laat is. Maar die andere beweging heeft geen luidsprekers, constateert Van der Ploeg. Er zijn boeren zat die het al lang anders doen en betere verdienmodellen hebben. Maar voor de BBB is nu eenmaal veel meer aandacht dan voor de PvdD. Dus is er ook meer aandacht voor technische oplossingen (die duur zijn, ten koste gaan van kleinere familiebedrijven, maar goed zijn voor de agro-industrie waar BBB-oprichters ReMarkAble voor werken) dan voor samenwerken met de natuur.
Rotmans hoopt op een veranderend ‘soort mens’, na de jagers-verzamelaars, de Verlichting, de industriële revolutie en het rationele digitale tijdperk van nu, hoopt hij op een integrale vorm van bewustzijn. Dat we ons bewust worden van hoe we ons als mens verhouden tot de rest van de wereld, dat we inzien dat we maar een schakeltje zijn, een radertje dat aan het vastlopen is en dat niet meer met een beetje smeerolie op gang geholpen kan worden.
