Copernicus ontdekte dat de aarde om de zon draaide. In de studie dat hij daar over schreef verwijst hij naar Marokkaanse wiskundigen waarmee hij die visie samen ontwikkelde. Europese witte mannen hebben die Marokkanen later uit die studie geschreven.
1492: Columbus ontdekte Amerika. We hebben het allemaal geleerd. Maar Amerika was al lang ontdekt. Columbus ontdekte het namens Europa.
Met dat soort verdraaiingen zit ons beeld over het verleden vol. Bomvol. Of eigenlijk: feitelijk kun je met goed fatsoen er eigenlijk wel van uit gaat dat zoals we nu denken over de geschiedenis van de mens op aarde, dat daar helemaal niks van klopt.
Antropoloog David Graeber en archeoloog David Wengrow ontrafelen in ‘Het begin van alles’ de – zeg maar – geschiedschrijving van de mensheid en noemen het resultaat in de ondertitel ‘een nieuwe geschiedenis’. Wat impliceert dat de geschiedenis die we tot op heden hanteren in de prullenbak moet.
Het komt er in het kort op neer dat we tot op heden de geschiedenis steeds verklaren vanuit een Europese hoger opgeleide bril op de neus van een witte man, die bij nader inzien wegmoffelt wat hem onwelgevallig is. Waar nog bovenop komt dat ze de geschiedenis van toen, uitleggen met woorden van nu. Een grote groep huizen bij elkaar noemen we nu een stad, dus doen we dat ook met zo’n nederzetting van vroeger. Maar dan gaan we helemaal voorbij aan de compleet andere manier van organisatiegraad tussen toen en nu.
600 Bladzijden lang neemt het schrijversduo je mee in een voortdurende verbijstering van dat het allemaal heel anders is gegaan dan we tot op heden denken.
Zo is ons geleerd dat er op enig moment een eind kwam aan het jagers-verzamelaarsleven van nomaden en dat er toen ineens landbouw en dus dorpen en steden kwamen. Maar uit opgravingen blijkt dat helemaal niet waar te zijn. Er waren al lang steden in nomadentijd. Er was ook al lang landbouw in nomadentijd. Het is zelfs onnozel te denken dat onze voorouders een paar honderdduizend jaar vrolijk een beetje achter wild aanvingen en vruchtjes van struiken plukten, totdat ze de landbouw uitvonden, met dorpen en steden tot gevolg.
Zo wordt ons begrip van ‘oorlog’ op de samenleving van vroeger geplakt, maar de bestuursvormen van toen waren zo structureel anders, dat je daar geen vergelijk tussen kunt maken. Een ‘oorlog’ toen was soms zelfs gewoon een spel van elkaar pesten zonder dat er doden vielen. Daar hebben we in onze tijd geen woorden voor. Je kunt moeilijk zeggen dat twee volkeren elkaar pestten…
Die bestuursvormen zelf zijn ook al een dingetje. We doen net of we het hier hebben uitgevonden, maar die Verlichting van hier, valt niet voor niets samen met de tijd van de ontdekkingsreizigers. Gelijkheid, vrijheid, broederschap. De kreten van de Franse revolutie. Alsof de Fransen het bedacht hebben. Het is meer dan aannemelijk dat de ontdekkingsreizigers de ideeën meegenomen hebben van andere werelddelen, maar dat dat later uit de boeken is weggegumd. Die Verlichting komt eigenlijk van de oorspronkelijke bewoners van Noord Amerika, de Mi’kmaq-indianen op Nova Scotia waren daar al lang mee bezig, maar die hebben ‘we’ in de pan gehakt. Columbus ontdekte Amerika niet, hij heeft er een bestuurscultuur ontdekt en mee terug genomen.
Overigens vonden die oorspronkelijke Noord Amerikaanse culturen ons maar een gek volk. Dat we ons als slaven aan een koning onderwierpen, dat we rangen en standen hadden, waarin we vrouwen onderdrukten, ze vonden het maar heel vreemd (en wij vinden het tot op de dag van vandaag allemaal heel gewoon). Dat is natuurlijk niet leuk om in je eigen geschiedenis te zetten, dus is het er uitgehaald, want het waren de witte Europese machthebbers die de geschiedenis op papier gezet hebben en die dus ook doodleuk naar zichzelf toegeschreven hebben. Tot nu.
Schokkend te concluderen dat Europa de wereld zijn wil opgelegd heeft, vervolgens de geschiedenis zo herschreven heeft dat het lijkt dat ‘wij’ het allemaal bedacht hebben en dat we met die verdraaide kennis onze standpunten van nu bepalen.
Antropoloog David Graeber en archeoloog David Wengrow beschrijven de werkelijkheid. En het lijkt dat dat breed opgepakt wordt. Het voorbeeld van Copernicus en het wegpoetsen van de Marokkaanse wiskundigen zou daar zo maar eens een gevolg van kunnen zijn.
Waar ik nu mee blijf zitten is dat we ons bestaan voortborduren op hoe het was, maar dat het niet was zoals we dachten hoe het was. Alles wat we doen en laten is bepaald door de witte Europese man, zelfs zoals de witte Europese man wil dat we de geschiedenis zien. Dus als je veranderingen wil doorvoeren, moet je anderen aan het woord laten. Einstein zei: want als je problemen oplost met de mensen die ze veroorzaakt hebben, dan blijf je dezelfde oplossingen houden.
Tenminste, dat denken we dat hij dat gezegd heeft 😉
