Uitstel had ik al, toch midden jaren ’90, toen ik zomaar stopte met de school voor journalistiek, lag er prompt een stalkerige brief van het Ministerie van Defensie op de mat. Dat zou me toch niet gebeuren zeg, om te behoren tot het laatste plukje kjearlties dat “voor de vorm nog even” moest opdraven voor de dienstplicht.
Iedereen kende de verhalen wel, afgekeurd vanwege te grote voeten, man worden, sergeanten pesten, appèl op de meest onchristelijkste tijden, marcheren met bevroren poten, broederdienst, S5… Met het S5-stempel in je dossier was je voor het leven getekend en kansloos, volgens de conservatieve, onderdanige bangerikken. Dat hanige, hiërarchische sub-patriarchaat paste me voor geen meter. Het liep hoe dan ook ten einde, het waren goede tijden…
Ik wilde vooral met een basgitaar lopen zwiepen, niet met een geweer.
(Lees verder onder afbeelding)
Maar ja, praatjes en een dikke waffel werken niet altijd. Ik diende keurig bezwaar in, gewetensbezwaar, een brief op hoge poten waarin ik me voordeed als linkse hippie die niet kon en wilde leven met geweld en wapens. Een soort Neil van The Young Ones, maar dan rapper met de bek. Ik meende het eigenlijk wel, ook al was het me vooral te doen om onder de reguliere plicht uit te muizen. Dan maar mijn tijd verdoen in de sociale sector (ik was al agoog), dicht bij huis, op de fiets, zodat ik mooi kon blijven repeteren en optreden.
Onze drummer had wél in zo’n Rambo-pak lopen buffelen en daar zijn rijbewijzen gehaald. Hij leerde tevens zijn mede-soldaten zuipen als een Maleier. Menig optreden kon niet doorgaan omdat hij op een verzonnen missie zat. Onze gitarist kreeg S5 (opzettelijk), geestelijk onstabiel en volstrekt ongemotiveerd. Dat was nog zacht uitgedrukt. Hij zwierde o.a. naakt door de kazerne met een zonnebril op, schuimbekkend vragend waar in hemelsnaam het strand was. Het gerucht ging dat ie daarbij een knoop in z’n apparaat had gelegd. Foei.
Ik voelde me opgelucht, ik had er geen kloten zin in, soldaatje spelen. Op komen draven als kanonnenvlees voor een stel machtswellustige idioten die geen ene fuck van het leven snappen, helaas tijdloos. Tegen de tijd dat ik klaar was met school, zou dienstplicht allang zijn afgeschaft. Een uniform dragen, acht geven, gehoorzamen, een jaar verprutsen voor iets waar ik niet in geloofde, fuck off. Nou ja, een beetje oude-konten-wassen onder de noemer ‘vervangende dienstplicht’ in bijvoorbeeld het sanatorium in het Helderse Bos kon nog wel. Liever dat.
Een volgende brief volgde, van de Commissie Gewetensbezwaren Militaire Dienst. Ik mocht me dienstbaar maken voor de samenleving, jawel! Maar tering, deze plicht nam meer tijd van mijn jonge leven in beslag dan de ‘gewone’ dienstplicht, 17 suffe maanden…
Dan maar iets in beweging zetten om afgekeurd te worden bij de verplichte herkeuring. Gedonder, ook altijd. Ik werkte bij Schuitema, vrachtwagens laden op de afdeling ‘expeditie’. Rugklachten veinzen was niet vergezocht… Via de huisarts werd ik doorgestuurd naar Cesar-therapie, want, Jezus Christus, wat had ik al een tijd smerige, stekende en chronisch drammende rugpijn, slapen ging slecht, zelfs schijten ging niet zonder last. Kwam vast door m’n lengte en dat werk. Jarenlang een verkeerde houding…
In m’n HEMA-onderbokse stond ik ineens met een serieuze Cesar-therapeut voor een muur van spiegels te gapen hoe mijn bonenstaak zich gedroeg. Ja, geen wonder dat ik klachten had, ik bewoog als een aangereden zombie. Veinzen voor de goede zaak ging me voortreffelijk af.
Mijn ticket naar de wereld der afgekeurden lag klaar, ze hadden vast geen zak aan zo’n zwans met een slechte rug wiens geweten opspeelde bij het dragen van een wapen. Ze moesten eens weten, ik schoot liever, zonder met de ogen te knipperen, een gore nazi aan flarden dan een haas. Gemiste kans, maar vooruit.
En weer een tastbare brief! Zalig was die tijd, voordat alles, of bijna alles, minder werd. Dit keer een oproep voor herkeuring in Deventer, in de Boreelkazerne. Moskou aan de IJssel, de koekstad, ruige rooie stad uit de middeleeuwen waar je hasj en punkrock rook. De kazerne was intimiderend; het fluwelen, lommerrijke dorp Luttenberg kende zulke architectuur niet. Via de Bergkerk en het prachtige Kunstlab kwam ik bij de ingang, waar ik toch wat zenuwen voelde. “Herpak oe, Pronk” zei ik tegen mezelf, m’n wekenlange Cesar-therapie was keiharde bewijsvoering van mijn ongeschiktheid. Ik zou glansrijk afgekeurd worden.
Het gebouw rook naar een leeggeroofde kerk en was van een brute schoonheid. Wachten in een lange, hoge gang op een spartaanse bank, totdat een kwibus in doktersjas mijn naam riep, te dichtbij met een bek vol grind en gistende zuurkool. Geen wonder dat hij goedgekeurd was. Niet al te soepel beende ik mee naar een grote ruimte vol witte jassen, allemaal in dienstplicht en ingedeeld in hun straatje. Eén riep me met een vette knipoog bij zich, verdomd, Tom Haarmeijer, goeie bekende en toffe peer. “Zozo, meneer Pronk, rugklachten?”
Hij was zo cynisch als de neten. “Laten we eerst uw ogen en oren testen,” zei hij, met een natte vinger wriemelend tussen de papperassen. Hij gebaarde naar een ouderwets apparaat met smoezelige koptelefoon die ik zelf moest schoonmaken met alcohol. Jummie, het testen kon beginnen. Meneer Tom lachte smerig, voortdurend. Na wat gepiep en getoeter bleek ik knetterdoof. “Spelen we in een band ofzo?” riep hij veel te hard door de galmbak. “Euh… joa…” stamelde ik. “En m’n rug?” “Met zulke oren willen we je niet in dienst hoor. Spijtig, maar vergeet het maar! Die rug geloven we wel. Koffie?” Iedereen genoot mee.
Tom zag ik nadien geregeld op feestjes of bij concerten. “Doe maar een pilsie, lullen we nergens meer over,” zei hij dan gekscherend. Mangs heb je mazzel… Wist ik veel dat ze naast rug ook oren en ogen gingen checken. Alle voorbereiding en rug-aanstellerij voor niks… godverdomme.
Maar ik was er wel mooi vanaf. Door het gedonder en de onrust over opkomende oorlogsdreiging werd ik even teruggegooid in de tijd. Tering. Hopelijk komt het niet zover dat mijn vrouw of mijn kroost uit “de poel vol geschikte vechters” wordt gedregd door de sterke arm van het angstige systeem. Je zou ze haast eigenhandig kreupel maken. Zelf hoef ik niet te vrezen, Haarmeijer heeft me onlangs nog getest in z’n zaak,
‘Met zulke R&R tinnitus hoor je geen kogel aankomen’. Hij knipoogde er niet bij.
