Onze razende reporter Pronk ging met zenuwzweet klotsend in z’n bilnaad, maar als een kind zo opgewonden op bezoek bij de oervader van de rock ’n roll-in-de-moerstaal en tevens de man die het woord ‘nøhlen’ groot maakte. Damesenherenjongensenmeisjes we hebben het natuurlijk over: Bennie Jolink. ‘In dit vak hoor je te porren en te steken.’
Door: Pronk
We schrijven half maart 2023. Het wil maar geen lente worden en daarom zetten we ‘Jambalaya’ van Normaal keihard op. Ik zit in de auto samen met bandmaat Sam Pols en we koersen richting de Achterhoek via de toeristenweg van Nijverdal naar Holten. Een route waar je altijd even stil van wordt, zelfs tijdens dit deprimerende kutweer. Pols is opgegroeid met Normaal, hij is fan en liefhebber, ondergetekende ook. Hij voelt lichte spanning, ik ook…een beetje; maar ik lul me er doorheen. We zijn namelijk op weg naar Hummelo voor een gesprek met Bernard Jolink, de oervader van de rock ‘n roll in moerstaal, vanzelfsprekkend komen we bij hem terecht wanneer we meer willen weten over Nøhlen en hoe dodelijk dat wel niet is.
‘Nøhlen is dodelijk’ is de Zwarte Cross slogan van 2023. Maar de term ‘nøhlen’… daar hebben de meeste mensen nog nooit van gehoord, tenzij je uit de Achterhoek komt of Normaal aanhanger bent. Ik kom uit Salland en heb het vooral uit de strot van Buizen Beernd horen komen. De plaat ‘Høken is normaal’ hebben we unaniem grijsgedraaid en draait nog steeds. Het nummer ‘Nøhlen’ staat op deze beer van een plaat, de soundtrack van elke opstandige, dorstige oosterling. Normaal is eigenlijk gewoon punk, beamen we.
Onderweg lullen we over die grote zwarte vrachtwagen met dat lomp grote doodshoofd achterop geschilderd. Over die ploert van een lijkwagen, waarmee de band elk feest-terrein op kwam knappen. Over de kreten en hoe normaal het eigenlijk is dat je gewoon in je eigen taal zingt en lult. Over al die platen van nu tot toen…
(tekst loopt door onder afbeelding)
Ik zeg tegen snotterkuuken Pols dat je hier, net als bij ons, van de gebaande paden af moet en gewoon de bushbush in moet rijden. Dat het er machtig mooi groen en mals is. Maar we willen niet te laat komen, door ‘Boerenlul’ klettert het gaspedaal tegen het metaal en slingeren we mooi om Zutphen heen. In Hummelo kopen we peuken en dampen we ons gemoed wat kalmte in. In de lokale supermarkt lopen we een zoon van tante Rikie tegen het lijf, hij wordt bijna 50 vertelt hij trots. Het kan raar lopen.
Net buiten Hummelo duiken we een zandpad in, het is helaas te nat om te stuiven. Aan het eind staat een machtig mooie boerderij in het groen en we hobbelen er omheen, de navigatie laat ons niet in de steek, zelfs in de rimboe wijst hij ons als God de weg. En verdomd, we zijn er, Bennie staat ons op het erf hartelijk op te wachten, we zijn akelig op tijd.
Binnen ruikt het naar hout, koffie en muziekinstrumenten. In het gloedvolle hok, dat haaks staat op sneue mancaves, staat een grote stamtafel in het midden. ‘Goa toch zit’n kearls’, we mogen aanschuiven en de gastheer biedt ons koffie en appelflappen aan. De ruimte is gevuld met posters, kunstwerken, boeken, muziekinstrumenten en een fijne platenspeler met een poster van Dolly Parton erboven. Van Dolly is iedereen fan.
We voelen ons eigenlijk meteen op ons gemak en praten alras over slidegitaar spelen (Jolink is bescheiden, maar kan het als geen ander), over onze zenuwen en over onze gemeenschappelijke liefde voor muziek. Dat Jolink het snapt, dat snapten we al. ‘Muzikanten vinden vaak de verkeerde dingen belangrijk’, zegt de opperhøker een paar keer. Daar heeft hij een punt. Het gaat namelijk niet om roem, BN-erschap, netwerken, foutloos spelen, je bloesje, perfectie en danspasjes, het moet in je bloed zitten, je kloten of je eierstokken. Je moet het voelen, daar zit ‘m de kneep, oftewel de foeke. ‘Het moet echt zijn en uit jezelf komen i.p.v. uit een poging tot scoren’, aldus Jolink.
We mogen niet vergeten waar we voor komen. Het is gezellig en we praten over van alles en nog wat, maar we moeten even terzake komen. ‘Slinger dat apparaat maar aan’ zegt Bennie en gaandeweg gaat het over ‘Nøhlen is dodelijk’. De vragen die ik had voorbereid zijn eigenlijk allemaal al beantwoord voordat het eigenlijke gesprek begint.
Bennie laat ons een primeur horen. Een kakelvers nummer met een rake tekst die er niet om liegt. ‘Consessies doen, op eieren lopen, je de mond laten snoeren?’ vraagt hij, ‘ik heb er dikke schijt aan’. Kun je nog alles zeggen wat je op je lever hebt? Leent juist kunst en R&Roll haar bestaansrecht daar niet aan? ‘Tuurlijk!’, zegt Jolink. ‘Luister maar…’
‘Poetin is een klootzak’ is de titel van het nummer en de tekst veegt al onze vragen wederom van tafel. Na deze onverbiddelijke shuffle over die zak stront uit Rusland horen we nog een primeur, ‘Nøhlen’ maar dan in een ander jasje met een tekst die aangepast is aan nu, het blijft een lekker nummer. Bij de term ‘Nøhlen is dodelijk’, denk je meteen aan artiesten die hun mond niet meer open durven te trekken, omdat overal gelul en gedoe van komt. En soms meer dan dat. ‘Je kunt niks meer zeggen’, hoor je mensen zeggen. Jolink beaamt dit en zorgde dan ook geregeld voor tumult op de sociale media aangaande zijn uitspraken. ‘Ooit zei ik iets met betrekking tot boeren, -jongens haal de hakken uut het zand, we moeten allemaal stappen zetten- en toen de Corona om zich heen sloeg zei ik iets over verplicht vaccineren enzo, iets wat sommige fans niet leuk vonden. Dan krijg je tegenwoordig meteen een bak stront over je heen. Kritiekloos adoreren is dom, geef mij maar aanhangers in plaats van fans. Fans zijn mensen die klakkeloos dingen aannemen van de paus, Hitler of hun held en dat is levensgevaarlijk’. We hebben het hem vaker horen zeggen, en hij heeft gelijk.
‘Iemand die zegt waar hij voor staat en z’n bek open durft te trekken, ongeacht wat dan ook, moet vooral geprezen worden. Ik trigger, want triggeren is onze plicht.’ aldus Bennie. ‘In dit vak hoor je te porren en te steken…’. We krijgen eigenlijk waar we op hoopten, een goocheme, volkse kerel die zich niet van de wijs laat brengen door de overspannen hedendaagse teneur. ‘Ik ben ook veel te oud om daar wat op uit te doen. Dat gezever van mensen die zogenaamd ‘woke’ zijn… Ik weet waar ik over lul. Ik ben een feminist en m’n moeder, m’n zuster en m’n vrouw hebben allemaal de broek aan’, zegt hij lachend.
We dwalen continu af, van politiek, geschiedenis tot religie. De VVD… nee; daar is iedereen aan tafel het over eens. Een teringclub, ‘Rutte is de paling in een emmer snot’ reert Jolink. De tien geboden… ‘U zult geen andere goden voor mijn aangezicht hebben’… ‘haha! Dan geef je dus toe dat er ook andere goden zijn!’ zegt hij. Het verschil tussen rooms-katholieken en protestanten… ‘Houden jullie het plebs arm? Dan houden wij ze dom’, dat was een slimme deal tussen de koningen en de keizers en de Rooms-Katholieke Kerk’. Hij weet er een bult van.
Maar euh, nog even over dat ‘Nøhlen’, is dat eigenlijk een oud, bestaand woord? Nedersaksisch? Of is dat door de kearls van Normaal bedacht en geïntroduceerd?
Jolink weet het antwoord; ‘Het woord nøhlen is gewoon dialect en betekent dom lullen, zeuren en zeveren. Nøhlen is dus niet bedacht door Normaal. In Oost-Nederland wordt het gebruikt, ook Brabanders kennen het woord, ze spreken het net iets anders uit’. Volgens hem heeft wat kennis op het gebied van taal, en dialecten in het bijzonder, vooral te maken met interesse, ergens open voor staan. Zodoende heb je taaltechnisch gezien altijd een voordeel. Maar ‘høken’ dan? ‘Tja, dat is ook een oude bestaande term’, aldus Bennie, ‘het komt van bijvoorbeeld ‘peutje høken’, we hebben de kreet wel groter gemaakt en het publiek pikte het meteen op. Vooral Henk, alias Hendrik Haverkamp, gebruikte het woord te pas en te onpas. ‘D’r mot meer gehøkt wö’n!’ De kreet ‘Deurdonderen’ idem dito, als iemand slecht te pas is dan zegt ie hier: ‘ik donder gewoon egaal deur”. Door puristen wordt er weleens gezegd dat de mannen van Normaal ‘smokkelaars’ zijn met betrekking tot dialect. ‘Gelul’, vindt Jolink, ‘soms bekt een andere uitspraak gewoon lekkerder met betrekking tot de cadans of rijm. Daar mag je best losjes mee omgaan’. We knikken, taal is immers altijd in beweging.
We kunnen nog uren doorlullen en de gitaren die her en der om ons heen staan lijken ons aan te kijken. ‘Toe, pak mie dan’ lijken ze te roepen. Tijd om een eind te breien aan deze close encounter, hoe gezellig het ook is. Het valt me overigens op hoe vaak er tijdens het gesprek gevloekt is, niemand uitgezonderd. Ik vraag nog even wat Bennie daarvan vindt. We horen z’n relaas grijnzend aan en ik krijg zin om een ‘bond voor het vloeken’ op te richten, met hem als opperhoofd. Maar dat geheel terzijde…
We smoksen naar buiten en de gastheer smokst mee, zoals we dat in het Oosten doen. We bedanken en hebben schik van deze middag, hier wordt geen honing in iemands baard gesmeerd. Aju en bedankt! Kalm voort.
Pols zegt, terwijl we de heuvelrug over joekelen, ‘Dat gelul over ‘never meet your heroes’ slaat eigenlijk nergens op’. Hij heeft gelijk. Ik zeg ‘Niet nøhlen mar høken Frekie!’ Hij draait het raam open, steekt een peuk aan en doet net of het zomer is. In zijn hoofd is het dat ook. We krijgen zin in bier en lullen wat in het wilde weg. Dat is heel wat anders dan nøhlen, godver.
En euh, Poetin is een klootzak!
Een smerige poetzak ja.
Proost.
Bron: Feestfabriek/ Glossy ‘Harder”
Hoi Arjan,
Ik doe een beetje onderzoek naar nøhlen. Dat komt zo. Mijn schoonouders beiden zeiden nøhlen op dezelfde manier. Hij kwam uit Enschede en schreef het als nöhlen en zij kwam uit Rijssen en schreef het als nûeln.
Op de televisie zag ik een korte reportage over Zwarte Cross, ik geloof op het nieuws en toen zag ik een tekst boven het podium ‘Van nølen ga je dood’ . Daar schoot ik spontaan van in de lach. Maar op je site zie ik staan ‘Nølen is dodelijk’. Dat bracht het raadsel van de spelling weer bij me terug.
Twee vragen:
Waarom de verschillende teksten
Waarom de ø in plaats van de ö. Is dat een vondst van Normaal.
Alvast bednkt,
Sam G.Schouten