De maretak komt natuurlijk voor in het Compendium van rituele planten in Europa, een lijvig boekwerk van Marcel De Cleene en Marie Claire Lejeune, uitgegeven bij Sterck & De Vreese. Ik heb me onder andere verdiept in het boek omdat het een volgende stap lijkt richting bewustwording van ‘de rest van de natuur’. Wij mensen stellen ons vaak buiten die natuur, denken dat we er los staan, dat we verheven boven de natuur zijn. We trekken ten strijde tegen die natuur. We vinden ons beter en leggen dat uit vanuit ons bewustzijn. Kom daar bij andere dieren maar eens mee aan, om over flora maar niet te spreken.
Maar stapje bij beetje ontdekken we – herontdekken we is beter gezegd – dat we gewoon onderdeel van de natuur zijn. We komen erachter dat niet wij alleen bewustzijn hebben. We begrijpen dat onze zintuigen niet de enige zintuigen zijn. We ontdekken dat bomen via het mycelium elkaar van voedsel voorzien en waarschuwingen rondsturen als er ergens iemand met een kettingzaag rondloopt.
We hebben inmiddels ook ontdekt dat – herontdekken is wederom beter gezegd – dat de natuur ons gezond maakt. Dat wisten we vroeger al wel. Maar omwille van grootschalige productie zijn natuurlijke werkingen van planten chemisch nagemaakt. Vervolgens zijn we vergeten dat die chemie niet het origineel is en wijzen we natuurlijke werking van de natuur af.
Wat we ook vergaten is de eetbaarheid van planten. Iets dat je niet in de tuin wilde, was onkruid. Onkruid kreeg een negatief imago. Intussen zijn we compleet vergeten dat die onkruiden heel gewoon kruiden zijn en dat je ze op een enkeling na allemaal kunt eten. Wat? Kun je ook andere dingen dan sla en boontjes uit de natuur eten dan?
Die ontdekkingstocht terug naar ‘samen met de natuur’ begint met dat je brandnetels kunt eten en eindigt bij een paar plantjes die je níet kunt eten. Vervolgens ga je nog eens weer nadenken over de medicinale werking van planten en lees je dat de werkzame stof van aspirine in wilgenbast zit. Dan is het toch niet zo gek dat we planten ook voor allerlei rituelen gebruiken? Bijvoorbeeld gewoon omdat het werkt!
We lopen een paar in het compendium genoemde planten langs
De chrysant: die lijkt op de zon, dus veel rituelen hebben daar mee te maken. Je kunt er een zalf van maken dat vetweefsel oplost.
De korenbloem: ook wel de Kentaurei. Vernoemd naar de Centraurea, een ruitervolk dat mens en paard tegelijk was. De korenbloem wordt gezien als het toonbeeld van trouw en hoop. Als je hem boven het raam hangt bij hondenweer, beschermt ie je tegen bliksem.
Monnikskap: een toverkruid! Maar ook giftig. Als je de wortel kookt en op de blote huid rondom de hals legt, dan gaan je ogen weer beter zien. Duitse boeren voerden het kruid aan hun paarden kort voor de verkoop. Die beesten kregen er schuim van op de mond. Dan had hij een vuriger voorkomen.
De roos: symbool voor de liefde, symbool voor arbeid. Maar ook symbool voor katholieken om door Maria gehoord te worden: de rozenkrans! Moslims reinigden moskeeën met rozenwater als christenen er huisgehouden hadden…
Het compendium geeft honderden voorbeelden. Van de aardbei tot de witte lelie!
Het Compendium van rituele planten in Europa,
Marcel De Cleene en Marie Claire Lejeune,
Uitgegeven bij Sterck & De Vreese.
