In 1969 kwaam de serie Floris op tullevisie. Doarin waan de Bourgondiërs de held’n die teegn schurk’n en bandiet’n zo as Lange Pier vöcht’n. In Frieslaand ziet ze die rolverdeling echter heel aans; doar is Pier Gerlofs Donia oftewel Grutte Pier, een held, zeeheld, vrieheidsstrieder en krijgsheer.
(tekst lup deur onder foto)
D’r goat velle vèrhaaln rond oaver Grutte Pier en de scheidslijn tuss’n wat wè en nie woar is, is nie oltied helder. Wè is zeker det hij rond 1480 is geboar’n en det hij boer was in Kimswerd (net onder Harlingen). En hij had een vrouw en 2 wichter.
In 1515 wön zien boerderieje e-plunderd en in braand e-stökk’n deur Saksische huurling’n. Zien vrouw en aandere familieleedn en dörpsgenootn wön vèrmoard. Grutte Pier was olles kwiet en det was veur h’m ’t startsein um in verzet te komm’n teegn de oaverheersers.
Hij richt’n een Fries rebell’nleger op, de Arumer Zwarte Hoop, um zich te vèrzett’n teegn de Saksen en Habsburgers. Toen de Geldersen zich bie hun ànsleutn kreeg dit ‘leger’ as geuz’nnaame de Gelderse Friezen. Grutte Pier en zien manschapp’n gung drastisch te warke. Sie oaverviel’n en plunder’n dörp’n in Noard Holland mà ok scheepn op de Zuiderzee. Luu die e-lēēmd e-vang’n wön, wön doarbie oaverboard e-gooid.
Pier was een grote kjeal van zo’n 2.08 meter met een donker gezich met woeste uutstroaling en met angstànjagende donkere oogn, zo groot as kooln. Hij zol munt’n tuss’n doem en wiesvinger dubbel hem kunn’n voal’n.
’n Vèrhaal verteld dat hij op een dag àn’t plóég’n was en d’r 5 starke kjeals noar hum toekwaam die met Grutte Pier woll’n vech’n. Toen ze hum vreugn woar as Grutte Pier woond’n zol Pier de zwoare ploege uut de groond hem e-trökk’n en hem op-e-beurd en d’r met noar een boerderije hem weezn en zeg hem: “Doar, doargunds woont hij …” um zich vèrvolgens op de böste te klopp’n en d’r àn toe te voeg’n “… en hier stíét hij !!” woarnoa hij die 5 kjeals 1 veur 1 daale zol hem houw’n.
In 1518 trok Grutte Pier zich terugge uut de stried umdet hij zich vèrroane vuuln deur Hertog Karel van Gelre. Hij gung in Sneek woon mà bleef oltied nog zó stark noar zee vèrlang’n det hij eigeluk feiteluk deur heimwee vèrteerd raakt’n. Hij stierf op 28 oktober 1520 en is in Sneek in de Grote Kerk begraavn.
Behalvn zien graf is d’r ok ’t zwoard van Grutte Pier. Det was 2.13 meter lang en weug 6,6 kilo. ’t Hangt teegnwoardig in’t Fries Museum in Leewarden.
’t Volgende ‘gezegde’ zol ok van hum wēēn: “Bûter, brea en griene tsiis, wa’t dat net sizze kin, is gjin oprjochte Fries”. ’t Betekend botter, roggebrood en gruune keeze, wie det nie zegg’n kan is gin oprechtn (ware) Fries.
Nou, en dan noa dit olles op de starfdag van Pier Gerlofs Donia vèrteld te hem, mut d’r natuurluk nog een líédtie àn e-koppled wön. En doarbie kwaam ik à raps uut op een nummer van een band woarvan de naame min of meer betekent ‘in een benarde positie zitt’n’. Van hun best vèrkochte album Brothers in Arms kump ’t líéd The Man’s too Strong woarvan de tekst zo mà oaver Grutte Pier had könn’n goan:
Kiek ok is à vuste op de site van de Lutt’nbargae Top700 veur meer Dire Straits
