‘Tussen droom en daad staan wetten in de weg en praktische bezwaren.’ Als het aankomt op natuurinclusief boeren, slaat die bekende dichtregel de spijker op z’n kop. Veel boeren en grondeigenaren zijn meer dan bereid een omslag te maken naar een manier van werken die rekening houdt met het gehele ecosysteem. Maar als ze dit willen omzetten in daden, stuiten ze op wetgeving die de mogelijkheden inperkt.
Door: Patrick de Groot (Rentmeester bij Eelerwoude)
Taken rentmeester
Als rentmeester maakt de verpachting van landbouwgronden onderdeel uit van mijn werk: de landbouwzone van het eigendom wordt vaak verpacht aan boeren. Meestal is die constructie lang geleden ontstaan en zijn de contractvormen van toentertijd nog steeds van toepassing. Dit noemen we reguliere pachtcontracten, waarin tientallen jaren oude pachtvoorwaarden zijn opgenomen. Voorwaarden uit een tijd waarin natuurinclusiviteit (helaas) nog niet erg hoog op de agenda stond. Als grondeigenaar kun je in zo’n geval niet meer afdwingen dan wat er in die basisregels is afgestemd. Het is de pachter die beslist in hoeverre hij bereid is tot het aanpassen van de werkwijze.
Moderne contracten
Je zou denken: dan breek je het contract open en stel je nieuwe, moderne afspraken op. Maar gek genoeg werken moderne contracten ook beperkend. Dat zit zo: in een nieuw contract zou je in dit kader ‘duurzaam grondgebruik’ willen formuleren. Maar in Nederland geldt: als je een contract van langer dan 6 jaar afsluit, ben je gebonden aan pachtprijzen die door de overheid zijn vastgesteld. Dit is vastgelegd in de Pachtwet komt er op neer dat je ongeveer de helft kunt rekenen van de pachtprijzen die anno 2022 gangbaar zijn. Daarmee kom je uit op kortdurende contracten, met een looptijd van minder dan 6 jaar. In zo’n contract bestaat dus niet de mogelijkheid langjarige pachten af te spreken voor landbouwgronden, terwijl dit in het kader van verduurzaming juist zeer wenselijk is. Zo’n langetermijnvisie is goed voor beide partijen en, vooropgesteld, voor de natuur.
Wat kan wél?
Zolang de Pachtwet niet wordt aangepast, zullen we hier omheen moeten werken. De beste optie is wat mij betreft: kortdurende contracten afsluiten, op basis van vertrouwen. In gesprek gaan met elkaar, afstemmen wat ieders behoefte is voor de toekomst. Hoe zorgen we samen voor een gezonde leefomgeving voor alle partijen? Zo ontstaat toch de mogelijkheid om stap voor stap naar een 100% natuurinclusieve manier van werken te gaan. En dat is waar het uiteindelijk om draait!
Als Rentmeester bij Eelerwoude heeft Patrick de Groot dagelijks te maken met de verpachting van landbouwgronden. Hij schoof aan bij de Talkshow “Plan E: natuurinclusief denken kun je gelijk doen” en licht ook daarin toe hoe pachtcontracten zich tot duurzame keuzes verhouden.
