De huren blijven door stijgen, salarissen houden vaak geen gelijke tred. Doorstromen naar een grotere woning zit er vaak niet in. Starters maken daarom geen kans. Bouwen is onmogelijk, kopen is onbetaalbaar wegens schaarste. Maar de woningstichting zet de huurverhoging door. En op de vrije markt gaan huurhuizen door het dak.
Dit is aflevering in een reeks verhalen over huren en huurders.
Door Johan van de Merwe
Niet zelden gaan mijn gedachten terug naar vroeger toen mijn ouders, broers en zus woonden in een rijtjeshuis van de gemeente. Mijn ouders hebben heel hun leven gewoond in een huis van de gemeente. Slechts een enkele keer was er een verhuizing. Er kwam ooit voor ons een paar straten verderop een huis ‘vrij’ met een extra slaapkamer. Ik weet zeker dat mijn moeder er wakker van heeft gelegen of de paar tientjes extra huur per maand wel waren op te brengen met het arbeidersloon van mijn vader. We hebben vervolgens meer dan dertig jaar in dat huis gewoond. De boom voor het huis was even trouw aan de buurt als haar bewoners. Veel van onze jeugdherinneringen zijn gedeeld onder het dak van dit ene rijtjeshuis van de gemeente.
Ik geef deze inleiding om aan te geven wat het betekent om een huis te hebben dat voelt als een thuis. Een veilig onderdak. Wonen is voor mij een eerste levensbehoefte, evenals water, voedsel en kleding. Daarom heb ik er persoonlijk veel moeite mee als mensen hun huis worden uitgezet. Dat staat voor mij gelijk aan het ontnemen van een thuis.
Er is veel veranderd sinds vroeger. Er is door de jaren heen door de overheid flink gestimuleerd om mensen aan te zetten tot de aanschaf van een eigen woning. Woningstichtingen binnen gemeentes hebben lange tijd een deel van huizenbezit afgestoten en tegen aantrekkelijke prijzen aangeboden aan hun huurders. De regels voor het sociaal kunnen wonen, de officiële term voor “een huis van de gemeente”, zijn door de jaren heen echter telkens aangescherpt en bijgesteld.
Wachttijden
De samenstelling van onze burgerbevolking is erg veranderd. Mede door arbeidsmigratie en conflicten elders in de wereld zijn er veel mensen bijgekomen die allen een dak boven hun hoofd moeten hebben. Door de groei van onze bevolking is de druk op de woningmarkt flink toegenomen. Sommige gemeentes in Nederland hebben een wachtlijst voor een sociale woning van acht jaar of langer. Er zijn gemeentes die een wachtlijst van drie jaar al redelijk vinden.
Starters hebben moeite een huis te kopen zonder vast te lopen in de voorwaarden van de bank, laat staan een woning te vinden passend binnen hun budget. De lage rente zorgt voor een enorme prijsopdrijving waar overbieding op de vraagprijs meer regel dan uitzondering is. Zelfs bij particuliere verhuur wordt niet zelden het huis gegund aan de hoogste bieder. Particuliere beleggers weten steeds vaker beslag te leggen op het woonaanbod om het vervolgens te verhuren op de particuliere markt. Wonen is in ons land steeds vaker een businessmodel met winstoogmerk.
Passende huisvesting is een zorg
Het verkrijgen van passende huisvesting is in ons land voor velen verworden tot een zorg.
Doordat gemeentes nauwelijks aanbod hebben, de vrije markt moeilijk toegang biedt, rest voor velen de particuliere verhuur als enig alternatief. In dat geval ben je overgeleverd aan de markt. Daarbij hoeft niet te worden gerekend op veel steun van de overheid die de particuliere verhuurder aan regels bindt. De hoogte van de huur is niet gebonden aan regels, zelfs de duur van het contract is vrij te bepalen. Met tranen in de ogen zie ik dat ook tijdelijke buitenlandse werknemers in ons land door particuliere verhuurders een poot worden uitgedraaid.
Mijn ervaring
Ik wil graag mijn eigen ervaring delen. Mijn vrouw en ik hebben een tijd in Duitsland gewoond. We besloten na zes jaar in 2014 terug te keren naar Nederland. Een huis kopen was financieel niet haalbaar evenals het op korte termijn verkrijgen van een sociale woning. Daarom waren we aangewezen op de particuliere verhuur. We prijzen ons achteraf gelukkig dat we via een kennis een huis konden huren voor de maximale duur van 5 jaar (leegstandswet) in Raalte. De huur was 1000 euro per maand. Na deze periode hebben we geprobeerd een huis te kopen, omdat we dan netto zo’n 300 euro per maand minder zouden betalen. Ik heb een eenmanszaak en mijn vrouw werkt via een uitzendbureau. Dan blijkt een hypotheek krijgen minder eenvoudig als gedacht. Gelukkig konden we via een kennis particulier een huis huren een straat verderop. We betalen nu 980 euro huur in de maand. Dat is een derde van ons netto-inkomen. Maar gelukkig hebben we nu een huurcontract voor onbepaalde tijd.
De gemeente als makelaar
We zijn ook ingeschreven bij de woningstichting Salland Wonen, maar hebben weinig hoop dat er op korte termijn een huis vrijkomt met ons lotnummer. Mijn gevoel is dat de gemeente Raalte het geen haar beter doet dan de omliggende gemeentes. Er is namelijk nauwelijks aanbod. Regelmatig zie ik dat de gemeente Raalte op Facebook een bericht heeft geplaatst met de titel ‘Komt hier uw droomhuis hier te staan?’, waar vervolgens kavels te koop worden aangeboden. De gemeente als makelaar, ik kan daar niet aan wennen.
Een thuis
Aansluitend op het begin van mijn verhaal is het als eerste van belang dat het begrip huis of nog beter ‘een thuis’ weer op haar juiste waarde wordt beoordeeld. Het is geen marktartikel en zeker geen onderwerp voor politiek experimenteren. Dus zal naar mijn mening de gemeente weer terug moeten in haar oorspronkelijke rol van sociaal dienstverlener met de focus op het sociaal maatschappelijk welzijn van haar inwoners. Het moet voor eenieder eenvoudiger worden om toegang te krijgen tot de woningmarkt. Het speculeren of uitbaten van het woningaanbod door commerciële beleggers moet gebonden zijn aan betere en strengere wetgeving. De muur van ontmoediging door banken bij het verstrekken van hypotheken moet worden beperkt.
Het willen huren van een woning moet altijd een keuze zijn die niet leidt tot het overgeleverd zijn aan woekerprijzen. Schaarste mag geen prijsopdrijvend effect hebben. Het koppelen van de maximale huur van een particuliere woning aan het puntensysteem van sociale huurwoningen zou een welkom begin zijn. Persoonlijk heb ik niet zo’n moeite met scheef wonen, mits de maandelijkse huur maar evenredig is aan het inkomen van de huurder.
Politiek
De politiek zou haar best moeten doen om de oplossingen niet te zoeken in het bouwen van tijdelijke woningen of duur gebonden huurcontracten. Ik heb veel moeite met de term “betere doorstroming op de woningmarkt”. Het probleem is niet de “zittenblijvers”, het probleem is dat er jarenlang een beleid van verstikkende regelgeving is en besluiteloosheid is gevoerd. De politiek heeft de zaken te lang op haar beloop gelaten. Het is geen probleem dat gisteren is ontstaan. En de burger lijkt voorlopig geen enkele uitzicht op verbetering te hebben.
