Anne Marie Kers schreef vorige week in deze rubriek over wat zij duurzaam doet. “Maar mijn opa is misschien nog wel veel duurzamer bezig,’ liet ze zich ontvallen. Nou, dan maken we deze week ruimte voor het verhaal van je opa! En wat een mooi verhaal is dat geworden!!!
Door Anne Marie Kers
Mijn opa (1928) is Koning Duurzaamheid in hoogst eigen persoon, vind ik. Al zolang ik mij kan herinneren werkt hij in zijn groentetuin. Hij verbouwt voor zichzelf maar ook voor zijn Turkse kennis, in ruil voor zelfgemaakte Turkse lekkernijen. Hij houdt kippen en konijnen, voor het vlees en natuurlijk de verse eieren. Daarnaast herstelt hij zijn eigen kleding en weet hij voor ieder gebruikt item wel een tweede doel te bedenken. Ik realiseer me dat hij kennis en kunde heeft, die mijn generatie allang verloren is. De hoogste tijd voor een interview met mijn opa om te onderzoeken wat hem drijft.
Opa, wat is duurzaamheid in jouw ogen?
Dat is best een breed woord tegenwoordig. Vroeger was duurzaamheid iets dat lang meegaat. Duurzaam handelen doe je voor je nageslacht, zuinig op de grondstoffen zijn zodat er minder wordt verbruikt en wij daardoor langer met deze aarde door kunnen. Zodat we hem niet vernielen. Ik ben eigenlijk opgegroeid in het kader van duurzaamheid, simpelweg omdat er schaarste was. In de oorlog werd zelfs het aardappelwater gebruikt om er later soep van te maken. Zuinig zijn op wat je hebt heeft in mijn hele leven een rol gespeeld. Ik vind het prettig dat de focus op duurzaamheid weer terugkomt, in publicaties waarin wordt aangemoedigd om zuinig te zijn met grondstoffen en geen onnodige dingen gebruiken.
Is dat in de tussentijd dan veel gebeurd, dat we slordig werden met grondstoffen?
De komst van de productiemaatschappij opende veel deuren voor iedereen, het maakte producten voor iedereen toegankelijk. Maar daar tegenover ontstond de consumptiemaatschappij en die oorsprong is te vinden in de mens zelf. De industrie heeft ons gemak- en hebzuchtig gemaakt, er wordt van alles met 1 druk op te knop besteld en omdat de productie aan de andere kant van de wereld zoveel goedkoper is, wordt het daar gemaakt en vervolgens hier naartoe verscheept. China is een land die vreselijk veel troep de lucht in blaast. Daarnaast zijn de mensenrechten zeker niet optimaal te noemen, en wil graag zijn grondgebied uitbreiden en invloed uitoefenen. Waarom zouden wij, terwijl we dit allemaal weten, China een podium geven? Wat je eigen land je biedt, koop dat dan bij een ander niet, was vroeger al een bekend gezegde.
Zie je verschil in duurzaamheid toen en nu?
Het kost aandacht, tijd en arbeid om duurzaamheid te bedrijven. De spade die ik gekregen heb voordat ik ging trouwen, die gebruik ik nu nog. Als ik klaar ben met spitten in de tuin, hoe moe ik ook ben, die spade gaat weer schoon de schuur in. De fiets wordt ook schoon weggezet en blijft niet buiten staan, zo gaan producten veel langer mee. Dat komt bij de huidige generatie misschien te weinig voor; het is te gemakkelijk om zomaar iets nieuws te kopen, terwijl het nastreven van kwaliteit door producenten niet meer de eerste prioriteit is. Er is nu van alles in overvloed en in mijn tijd was alles krap. Daar moest je mee om gaan. En dat kostte tijd. De fiets moest zaterdag gepoetst, want hij moest jaren mee gaan. Het vraagt echt om een andere mindset.
De aandacht van tegenwoordig ligt ergens anders, dat is snel leven en om een behoorlijk loon te verdienen om de geneugten en de gemakken van deze tijd te kunnen financieren.
Toch merk ik nu dat men wel meer ambacht wenst en de commercie haakt er handig op in. Melk komt altijd al van de boer maar het heet nu: boerenmelk, boerenyoghurt, boerendit en boerendat. Een mooi voorbeeld van het inspelen op deze mindset in de huidige tijd vind ik de broodbakmachine. Die werd met massa’s aangekocht en veelal geprezen. Maar na ongeveer 14 dagen kwam de broodbakmachine in de kast te staan en van de enthousiaste gebruikers is er nog geen 25 procent meer die hem gebruikt. Het probleem is dat het alsnog aandacht, tijd en arbeid kost, terwijl een brood bij de aldi voor 80 cent in je wagentje ligt. Kortom; mensen willen wel ambachtelijk, maar zij vinden er geen tijd, aandacht en arbeid voor.
Welke tips heb je voor mij en mijn generatie?
Mijn allerbelangrijkste tip is: geniet er van dat duurzaamheid aandacht, tijd en arbeid kost. De voldoening die je voelt als je zelf iets gemaakt of bereid hebt. Waardeer wat je hebt gedaan en wees trots op jezelf.
Eigenlijk begint dat al bij de jeugd. Leer kinderen door ze te laten doen en ervaren, leer hen zichzelf te vermaken. Speel, en leer door ervaring. Wij konden ons vermaken met de kleinste dingen, er was ook niet meer. Maar we vermaakten ons uren met bijvoorbeeld een hinkelperk. Meer dan een stokje of een steentje heb je daar niet voor nodig. We hadden veel lol en het leerde ons de vaardigheid om aandacht, tijd en arbeid te geven aan dat wat we wilden bereiken. Iets wat met het kijken naar een beeldscherm niet lukt…
Momenteel ben ik weer volop oliebollen aan het bakken, voor bezoek en voor de buurt. Ik geniet van alle complimenten die ik krijg en grinnik als mensen vragen waar ik die heerlijke bollen toch heb gekocht.
(Als jij nou ook een mooi verhaal hebt over hoe jij of een kennis van jou duurzaam is, kom maar op!)
Pingback: Mieke ten Voorde, wat doe jij duurzaam?: Duurzaam leven is niet moeilijk - Hier in Salland
Wegens een ( helemaal niet duurzame) vakantie eerst gemist dit artikel.
Als zijn oude buurjongen herken ik vrijwel alles wat Jan Kers zegt, maar o wee wanneer we onze voetbal over de heg trapten, en we stiekum- maar toch opgemerkt- over de heg klommen. Hij was trots, maar ook zuinig op zijn groentetuin en kippenhok.
En de opmerkingen over goed onderhouden en schoonmaken; zo helemaal waar ……
Ik probeer er nog steeds een voorbeeld aan te nemen. En dat loont.