De kwaliteit van ons oppervlaktewater voldoet niet aan de normen die de overheid zelf heeft bepaald. We mogen alleen maar meer bouwen als we daarmee een op een en per direct de stikstofuitstoot niet vergroten. Boeren blijven met hun mest zitten nu ze niet meer mest per hectare uit mogen rijden dan boeren in andere EU-landen. Landbouwgif veroorzaakt bijna zeker parkinson. Kersen worden bespoten met een schadelijke stof en op rookworsten zit een ziek makende aroma.
Je zou zeggen: alle reden om aan alle noodremmen te trekken die je maar kunt vinden. Iedere dag weer! Gek genoeg kiest de journalistiek daar niet of nauwelijks voor. Hoe komt dat? Omdat er geld verdiend moet worden!
Voorbeeldje
Kersen hebben last van een vliegje. Met gif spuiten ze dat dood. Dat gif wordt nu verboden. In het NOS-nieuws is dan niet de overwinning van gezondheid, maar de kersenboer die geen kersen meer kan oogsten…
Gelukkig is het met de NOS goed kersen eten, want die verslaat zonder enige vorm van onderzoeks-journalistiek de stemming in de Tweede Kamer waarin de rechtse politiek het opneemt voor de kersenboer en het gif toch nog een jaar goedkeurt.
(lees verder onder afbeelding)
Vooruit, nog een voorbeeldje
BBB wil de stikstofcrisis te lijf met technologie. Heb jij daar al analyses over gelezen die je vertellen dat 1: die technologie tot op heden steeds faalt (luchtwassers, roostervloeren die poep en pies scheiden) en 2: dat technologie geld kost ten bate van de agro-industrie (BBB komt voort uit ReMarkAble die marketing doet voor veel agro-industrie) en juist kleine boeren familiebedrijven de nek zal omdraaien.
Ach, weet je wat? We doen er nog een
Glyfosaat. Je weet wel, dat kruiden dodende gif dat landbouwpercelen geel kleurt. In Frankrijk en Duitsland is het een beroepsziekte voor boeren: die krijgen er als eerste parkinson van. Daarna lopen ook andere bewoners van het platteland groter parkinsonrisico. Vervolgens is het ook gewoon risicovol als je als toerist tussen gifspuitende boeren doorfietst. Je zou journalistiek verwachten die politici bevragen op hun morele kompas, vragen in de zin van ‘ben je dan niet bang dat je straks voor de rechter staast omdat je bewust gekozen hebt de samenleving ziek te maken’.
(lees verder onder afbeelding)
Omdat we toch bezig zijn
Rookworst blijkt helemaal geen rookworst te zijn. Die worsten worden niet gerookt, fabrikanten flikkeren er een aroma overheen dat aan rook doet denken én dat gevaarlijk is voor de gezondheid. Margriet kopt dat de rookworst nu onder vuur ligt. En de Stentor laat Zwanenburg en Lupack aan het woord: ‘Knakworst roken kán helemaal niet’
De journalist van dienst vind die worsten heerlijk blijkbaar: “Ze maken al jaren rook- en knakworsten met een smeuïg, kunstmatig rooksmaakje. Maar daarmee moet Zwanenberg Food Group nu stoppen. Het EU-comité voor voedselveiligheid stemde deze week in met een verbod op rookaroma’s, dat gezondheidsrisico’s zou veroorzaken. Wat nu?”
Ja wat nu. Je had ook een verhaal kunnen maken dat Lupack ons blootstelt aan gezondheidsrisico’s…
(lees verder onder afbeelding)
Kiest de journalistiek voor de sterkste? Kiest de journalist wat hem het beste uitkomt? Moet een journalist in opdracht van de baas vooral commercieel denken?
Waartoe is een journalist eigenlijk op aard?
Journalistiek en democratie gaan hand in hand. Als de een niet goed is, is de ander dat ook niet. Dictators leggen daarom de vrijheid van pers aan banden. Een coupe is geslaagd als je het vliegveld en media in handen hebt weten te krijgen.
Maar andersom klopt het ook: als je slechte media hebt, krijgen politici de kans er een Janboel van de maken. Je ziet dat aan Nederland. De kwaliteit van de media over de hele linie is gedaald tot een aandachttrekkende berichtenpoepmachine waarmee we ons ’s ochtend met een kopje koffie of op weg van A naar B wel vermaken. Talkshows zijn eigenlijk niet meer dan keuveltafels geworden, waar populisme hoogtij viert.
De vraag voor de journalistiek is: waartoe zijn we hier eigenlijk op aard. Journalisten kunnen dat natuurlijk als geen ander verwoorden.
De Noordelijke Dagbladpers beschrijft haar doelstellingen op haar site als volgt:
- informeren: berichten over maatschappelijke ontwikkelingen
- controleren: controleren of autoriteiten en organisaties zich houden aan afspraken en hun maatschappelijke verantwoordelijkheid naleven
- platform voor discussie en opinie: ruimte bieden voor mening en debat
- duiden en analyseren: achtergrondinformatie bieden bij politieke en maatschappelijke ontwikkelingen, en dit van commentaar voorzien
- agenderen: onderwerpen op de maatschappelijke agenda zetten
Dat dekt wel zo ongeveer het doel. Maar dat doel wordt verre van bereikt. Op de publieke omroep na is alle journalistiek immers commercieel. Vroeger kon je daarmee wel uit de voeten met een ideologie. Er waren adverteerders zat. Maar de advertentiegelden gaan nu naar social media en wegens internet moet wat er overblijft met veel meer journalistieke platforms gedeeld worden. Vroeger had je de journalistiek als zender en de consument als ontvanger. Nu kan iedereen zenden.
De journalistieke platforms zijn gewoon bedrijven die geld moeten verdienen. Het ene bedrijf verkoopt auto’s en maakt reclame met gratis APK, een ander verkoopt staatsloten en heeft als marketingtruc dat je geld kunt winnen (ze hoeven maar veertig procent van de inzet uit te keren) een derde verkoopt nieuws en informatie met de wetenschap dat spanning en sensatie het best verkoopt. DPG, waar de Stentor onder valt, schijnt als strategie te hebben dat iedere Nederlander één keer per dag op een van hun producten zit, zodat het geld verdiend kan worden met handel in profielen van gebruikers. Vergis je niet in die waarde. Als jij aan klussen bent, krijg je verrassend bijpassende advertenties te zien.
Als de pers waardeloos is, krijgt een dictator de kans. Op landsniveau zien we dat gebeuren: De PVV is een eenmanspartij, het politiek kompas van die partij wordt bepaald volgens het dictaat van Wilders. Marketingbureau ReMarkAble heeft namens haar klanten in de agro-industrie via BBB de provincies in haar macht gekregen. En lokaal zijn het de populistische plaatselijke partijen die meestal de grootste zijn. Maar de belangen van de burger dienen is zo makkelijk nog niet. Raalte heeft een Burger Belang, een GemeenteBelang en een Lokaal Belang!!!
De controlerende kracht van de media werkt voor geen meter. Als Caroline met de trekker naar haar eerste werkdag gaat haalt dat de pers. Dat haar oplossing voor het stikstofprobleem meer technologie is, en dat ze daarmee kleine familiebedrijven financieel de nek omdraait en de agro-industrie in het zadel helpt, dat schijnt de media te ontgaan.
(lees verder onder afbeelding)
De VVD kan een kabinet laten vallen met een leugen over de stapeling van familieleden bij nareizen. Goede sociaal georiënteerde journalistiek zou de partij aan zo’n leugen met zo’n supergroot effect (val kabinet, nieuwe verkiezingen, PVV aan de macht) zo vaak als maar kan herinneren, de partij voor geen meter geloven in alles wat ze zegt tijdens de onderhandelingen en aan talkshowtafels. “Is dit ook een leugen mevrouw Yeşilgöz?” Nog niet gehoord.
Het lijkt dat journalisten écht geloven dat Wilders zijn staatsondermijnende en ‘eigen volk eerst’-strategie in de ijskast heeft gezet. En is het verzet tegen het minimaliseren van de NPO niet wat heel karig? We voeren – als ik het zo aanschouw – het gesprek over wel of niet blijven liever via of die functioneert, dan dat we dat een apart thema laten zijn binnen de voorwaarde dat die blijft bestaan.
Vandaag Inside vindt dat Laurens Dassen van Volt niet zo’n grote mond moet hebben “omdat hij maar een zetel heeft”. In het volgende onderwerp wordt Joost Eerdmans wel breed uitgemeten als hij in een caravan onder een windmolen gaat slapen. Ja21 hééft een zetel. Volt heeft er twee, hád er bij verkiezingen drie. Ze hebben Nilüfer Gündoğan uit de partij gezet …
Bij dat programma heeft Wilders de verkiezingen gewonnen omdat een zieke mevrouw Timmermans mocht aanvallen op de eigen bijdrage voor ziektekosten (terwijl de VVD al jaren bestuurt) en Wilders Timmermans mocht betichten van campagne voeren terwijl hij wachtgeld geniet van zijn vorige baan, terwijl niemand durft te zeggen dat als Wilders niet zo’n grote bek had, dat hij dan ook geen bewaking nodig had. Wat kost dát wel niet…
As we speak staat het journaille al een half jaar voor gesloten deuren te wachten op niks zeggende quotes van de dames en heren aan de onderhandelingstafel voor een nieuw kabinet. Ze lijken de gang van zaken te nemen zoals die is en trakteren ons op spanning en sensatie. Ze verslaan de kabinetsonderhandelingen als een sportwedstrijd. Kunnen ze niet beter permanent de kwaliteit van onze gekozen volksvertegenwoordigers blootleggen? Kunnen ze niet beter in kaart brengen welke industrie het voor elkaar heeft gekregen lobbyisten in de Eerste Kamer te positioneren? (Zoals de pluimveeverwerkende industrie via Oplaat van de BBB.) Kunnen ze niet beter NSC blijven bevragen hoe ze een nieuwe bestuurscultuur denken te bereiken door samen te werken met een leugenaar, een racist en een ketting rokende vertegenwoordiger van de agro-industrie?
Dat kunnen ze wellicht beter. Maar dat verkoopt minder… (denken ze).
Regionaal
Provinciaal wordt de politiek helemaal niet gevolgd, behalve als er reuring dreigt. Marie-José Luttikholt, wethouder in Hengelo met mediabeleid in de portefeuille: “áls Tubantia al bij een raadsvergadering is, leg ik een dag later teleurgesteld de krant aan de kant met de vraag of ik in dezelfde vergadering zat als de journalist. Tubantia is gewoon een waardeloze krant.” Hof van Twente stelt zelf een ambtenaar aan als politiek journalist. Nee, dat klopt voor meter, maar het zegt ook dat de krant faalt.
RTV Oost (publieke omroep) is een beetje tussen laken en servet: de omroep is te klein voor de journalistieke doelen hierboven, de provincie te groot om het allemaal te coveren. De omroep is gevestigd in Twente, dan mis je oren en ogen in Salland en al helemaal in de Kop van Overijssel.
(lees verder onder afbeelding)
Uiteindelijk gelden hier ook commerciële regels. De omroep zou haar taak niet goed kunnen uitoefen met overheidsgeld, dus moet er reclame gemaakt worden. En om dat een beetje succesvol te laten zijn moet je scoren. Scoren in de zin van populair programmeren, maar ook populair door meer aanwezig te zijn, waardoor de omroep meer uitzendt dan strikt noodzakelijk. Dat kost dan ook weer geld…
Lokale journalistiek moet het hebben van de gratis huis aan huis bladen en van de lokale omroep. Daarmee dien je linksom of rechtsom nooit de doelen van de journalistiek. Áls een huis aan huis blad al functioneert is dat voor het doorplaatsen van aangeleverde persberichten die dan huis aan huis gaan. Maar heel veel mensen willen die krant niet meer, de kosten van drukken en verspreiden draaien die kranten binnen afzienbare tijd ook de nek om én iedereen kan tegenwoordig zelf wel verspreiden via internet. Dat laatste gebeurt ook steeds meer omdat je bij het weekblad bij het minste of geringste tegenwoordig moet betalen voor plaatsingsgarantie, dus ook dat doorplaatsen van persberichten staat onder druk.
De lokale omroep kan stedelijk nog wel een beetje uit de voeten met het geld dat ze krijgt, maar op het platteland is die paar euro subsidie per adres veel te weinig om fatsoenlijk bij te dragen aan de kwaliteit van een samenleving. Op last van de overheid schaalt de omroep daarom op naar streekomroep. In Salland bedient Salland1 daarom nu Deventer, Olst-Wijhe en Raalte. Voor die hele streek heb je dan meer financiële middelen, maar ja, de streek is ook weer heel groot, waardoor je toch weer te beperkt bent om een deuk in een pakje boter te schieten..
Koppen zeggen hoe we er voor staan
Intussen moeten we het qua krant doen met deze koppen:
- Dit is het geheime wapen tegen een foute eindexamenstunt
- Deventer breekt met traditie van kleedjesmarkt op Brink (en dit is waarom)
- Bestuurster (18) rijdt te hard, bijrijder heeft onaangename verrassing op schoot
- PSV de beste: zo veel fans uit Raalte zitten zondag op de tribune. In heel Overijssel wonen 64 PSV’ers, blijkt uit cijfers die deze site bij de club heeft opgevraagd.
- Bouwen in Raalte? Op meeste plekken geen risico’s rond water en bodem
- Bouwen in Olst-Wijhe? Op meeste plekken grote risico’s op overstroming of bodemdaling
Wat nu?
Onze Eddy van Hijum zit al maanden te onderhandelen voor een nieuw kabinet met Wilders die van de publieke omroep af wil. Andere – iets minder extreem – rechtse partijen vinden ook wel dat de NPO het met een zendertje minder kan. Rechtse politiek zit doorgaans ook helemaal niet te wachten op controle van de macht.
(lees verder onder afbeelding)
Maar iets meer of iets minder: dat moet de discussie niet zijn. Je moet je afvragen wat het takenpakket van de publieke omroep is. Ooit is die opgericht om alle zuilen van de samenleving te bedienen. Maar sinds internet is dat niet meer nodig.
Breng daarom de rol van de publieke omroep terug naar de kernwaarden van de journalistiek. Dat is helemaal niet moeilijk te organiseren. Beperk je tot de meest essentiële thema’s en ga daar goede journalistiek mee bedrijven. Belicht de thema’s 360 graden rond, laat iedereen die er verstand van heeft er iets over zeggen.
En doe alleen dat! Laat boeren maar vrouwen zoeken op commerciële kanalen, daar waar John de mol is.
Tja, daar heeft de schrijver wel een goed punt. Maar dat kost geld ( niet erg hoor, maar we hebben het er met elkaar niet voor over ) en levert ook erg weinig reclame-inkomsten op..
En intussen blijf ik het steeds weer/ meer verbazingwekkend vinden dat we over vrijwel ieder actueel onderwerp wel deskundigen/ experts kunnen vinden die iets meer van dat onderwerp weten dan de gemiddelde burger. En dat die deskundigen er dan moeiteloos in slagen om het over de FEITEN oneens te zijn, en dus ook volledig verschillende meningen hebben.
En goede journalisten daar dan weer door in de war raken..