Heel Nederland is op tilt omdat een minister met als bijbaantje verkenner wat slordig is geweest met haar notities en het naar buiten kwam dat een “functie elders” verlangd werd voor het beste Kamerlid van Nederland (Samen met Renske Leijten van de SP) CDA’er Pieter Omtzigt. Doodzonde, omdat deze verkenners bezig waren met een uitstekend plan om het functioneren van onze parlementaire democratie transparanter te maken.
Door Kees Huls
Luis in de pels
Omtzigt is een van de weinige Kamerleden, die het mandaat dat hij van zijn kiezers krijgt belangrijker vindt dan het belang van zijn partij of de coalitie waarin deze meeregeert. Op de een of andere manier heeft het CDA moeite met Kamerleden die uit het oosten komen: In 2012 was toen al Kamerlid Omtzigt uit Enschede laag op de lijst gezet bij de Tweede Kamer verkiezingen maar kwam er toch weer in door een enorm aantal voorkeursstemmen. In 2017 gebeurde hetzelfde met Maurits von Martels uit Dalfsen, die overigens dit jaar weer werd afgeserveerd met een lage plaats en zich daarom terugtrok. Dit waren trouwens de enige twee keren in mijn leven dat ik CDA stemde. Een vreemde gang van zaken omdat volgens een zeer populair boek in CDA kringen de Wijzen toch echt uit het Oosten komen. In de media wordt er vanuit gegaan dat de wens om Omtzigt weg te bonjouren uit de koker van de VVD of D66 kwam. Het zou mij niet verbazen als dit uit zijn eigen partij kwam, waar een deel hem niet pruimt en een ongeleid projectiel vindt. Bij de lijsttrekker verkiezingen dit jaar verloor hij heel nipt van De Jonge in een procedure waar veel vraagtekens bij gezet werden. Het is waarschijnlijk dat na deze uitslag de biechtstoelen overbelast geweest zijn.
Tekortkomingen democratisch systeem
Alle affaires van de laatste jaren, die culmineerden in de Toeslagaffaire hebben eens te meer duidelijk gemaakt dat de controle op de regering door de Tweede Kamer ernstig tekortschiet, wat leidt tot afgrijselijke situaties voor de mensen die daar het slachtoffer van worden. Door het steeds verder uitgeholde rechtssysteem, beperken rechtsbijstand, steeds hogere griffierechten en steeds exorbitantere vergoedingen voor advocaten is het juridisch aanvechten niet meer haalbaar en dat niet alleen voor de minimumloners. Juist omdat er steeds complexere wetten gemaakt worden die dan ook nog eens uitgevoerd moeten worden door steeds loggere onaanspreekbare organisaties is een lage of zelfs gratis manier om daar tegenop te komen meer dan ooit gewenst. Ook Kamerleden worden vaak geconfronteerd met ondoorzichtig handelen van het Kabinet of staatsinstellingen en hebben geen gereedschappen om dat te bestrijden.
Commissies
De weinige schandalen die op grote schaal bekend worden, vooral dankzij types als Omtzigt en Leijten, leiden dan tot enorme excuses en beloftes van het Kabinet, met meestal geen of zeer trage afwikkeling. Denk aan aardbevingen Groningen en de Toeslagen. Meestal worden dan commissies aangesteld die de zaak “tot op de bodem” zullen gaan uitzoeken en waar prachtige toneelstukken opgevoerd worden. Maar echte resultaten, niet bepaald!
Ombudsman
Deze onvrede over verweermogelijkheden tegen de Staat speelt al veel langer, reden waarom in 1982 de Nationale Ombudsman werd ingesteld. Alle mensen die deze functie tot nu toe uitvoerden waren zeer erudiete, integere en hoogstaande figuren die echt open stonden voor de problemen van individuele mensen. Alleen hadden zij een heel groot probleem. Zij kunnen alleen maar een vrijblijvend advies uitbrengen, niets afdwingen. Juist de organisaties die door de overheid zijn ingesteld om wetten uit te voeren en ook de overheid zelf leggen deze adviezen meestal naast zich neer. Soms willen deze adviezen nog wel eens ter ondersteuning opduiken in onderzoeken door terriërs als Omtzigt en Leijten. Maar voor de belangenbehartiging van de door vaak kromme wetgeving getroffen burger is dit instituut een wassen neus.
De Onafhankelijke Autoriteit onder leiding van Omtzigt en Leijten
Ik denk dat de verkenners een omvangrijk plan wilden uitwerken om de transparantie en de werking van de regering en haar wetgeving eindelijk eens op een juist niveau te brengen. Zij willen een onafhankelijke organisatie instellen, de Onafhankelijke Autoriteit, waar burgers, maar ook Kamerleden kunnen aankloppen met door wetgeving veroorzaakte problemen en gebrek aan transparantie. Die de autoriteit krijgt om rechtszaken te beginnen en bindende uitspraken kan doen. En wie kunnen beter de leiding krijgen van zo’n instelling dan Pieter Omtzigt en Renske Leijten. Helaas ontstond de rel door het bekend worden. Maar het is nog niet te laat!
Dat was de functie die de verkenners voor ogen hadden voor Omtzigt. En wij hebben zo’n Onafhankelijke Autoriteit dringend nodig.
