Dit is een aflevering in de serie ‘ventilatie op scholen’, gemaakt door studenten van de school voor journalistiek Windesheim. De serie is gemaakt in verband met corona en het eventuele besmettingsgevaar op scholen in verband met de kwaliteit van de ventilatie. Lees hier de eerder geplaatste artikelen.
Door Sam Blom, Job Mol en Bart Sollman
Hij wilde kamperen op het Binnenhof als het Rijk niet snel meer geld naar zijn gemeente overmaakte, hij maakt zich grote zorgen om de tekorten op onderwijs en hij probeert zijn invloed uit te oefenen aan de tafels van het Expertiseteam Onderwijshuisvesting. Wethouder Mark Paters van de gemeente Twenterand is op een missie. “De problemen die wij als kleine regionale gemeente meemaken zijn een eyeopener voor de Randstad.”
Het is nog vroeg in de ochtend in Vriezenveen. Plaats met bijna veertienduizend inwoners, bekend van het Kachelmuseum, de Leemansmolen en de Watertoren, maar vooral het hart van de gemeente Twenterand. In het weekend maken voetbalclub DOS ’37 en schaakvereniging Virmot hier de dienst uit. Maar de lockdown gooit roet in het eten. Ook de basisscholen staan er verlaten bij, net zoals de ooit zo bruisende middelbare school Noordik.
Erkenning van tekorten
Het gemeentehuis staat al langer stil. Veel ambtenaren werken aan de keukentafel. Toch brandt er nog licht in een verlaten kantoortuin. Achter een opgeruimd bureau leest de onderwijswethouder rapporten door. Taaie kost, maar al snel breekt de lach door op het gelaat van Mark Paters. “Ik roep al jaren dat gemeentes structureel geld tekortkomen. Dat is altijd weggelachen en niet serieus genomen. Ik lees nu dat uit onderzoek van AEF blijkt dat gemeentes 1,6 tot 1,8 miljard missen op jeugdzorg.”
Paters is blij met de erkenning van het probleem. Hij noemt het zelfs baanbrekend. “Het is een belangrijke overwinning, maar pas het begin. De koek moet groter, er moet structureel meer geld naar gemeentes.”
Duivels dilemma
Paters baalt ervan dat hij door de tekorten ook het binnenklimaat op scholen niet structureel kan verbeteren. “Het voelt hartstikke vervelend dat ik van schoolbesturen te horen krijg dat het binnenklimaat niet op het gewenste niveau zit. In de zomer kan je wel een raampje openzetten om te ventileren, maar in de winter is dat onbegonnen werk.”
“Ik voel mij niet de boeman, want ik vind ventilatie ook van groot belang. Maar ik schets je een situatie. Als ik uit een ander potje geld wegtrek en het investeer in het binnenklimaat ontstaat er bijvoorbeeld een wachtlijst in de jeugdzorg. Weet je hoe de gemeenteraad daar dan op reageert? Het is een duivels dilemma”, vertelt Paters.
Kamperen op het Binnenhof
Eind juli 2020 deed Paters al een smeekbede in de Tubantia, hij dreigde toen met zijn camper naar het Binnenhof te rijden. “Dan parkeer ik ‘m voor het ministerie van Binnenlandse Zaken en collecteer ik bij ambtenaren die naar binnenlopen.”
Paters heeft tot op heden zijn camper nog niet naast het Torentje geparkeerd, maar de problemen zijn er niet minder op geworden. “Ik ben bang dat we na de coronacrisis op een punt belanden dat veel mensen in de samenleving in de problemen komen. Als de gemeentes dan met grote tekorten zitten, wordt het lastig om de kwetsbaren in de samenleving te blijven helpen.”
Expertiseteam Onderwijshuisvesting
Naast zijn werk als wethouder maakt Paters ook deel uit van het Expertiseteam Onderwijshuisvesting. Een landelijke werkgroep van burgemeesters, wethouders en adviseurs. Het team pleit voor meer financiële middelen op het gebied van onderwijshuisvesting en focust zich op gezonde en duurzame schoolgebouwen. “Het is goed dat je als kleine gemeente daar aan tafel mag zitten. Vaak wordt er alleen geluisterd naar de G40. Als Rotterdam aanklopt bij het Rijk wordt er heel anders gereageerd dan wanneer Mark Paters uit Overijssel belt.”
De discussies in het team waren voor de grote gemeentes wel een eyeopener, vertelt Paters. “Ze keken mij vol verbazing aan toen ik vertelde dat ik door het personeelstekort op ons gemeentehuis noodgedwongen andere keuzes moet maken. Ik heb bijvoorbeeld maar één beleidsmedewerker op onderwijs, dan kan het Rijk niet van ons verwachten dat we met de huidige financiële middelen even de kwaliteit van onze schoolgebouwen gaan verbeteren.”
Investeren in ventilatie onhaalbaar
Terug in Twenterand prijst Paters zich gelukkig met de schooldirecties. “Ik heb goed contact met de scholen. Zij begrijpen dat gemeentes de middelen missen om het binnenklimaat op orde te krijgen. De 100 miljoen ventilatie-subsidie van minister Slob is een mooi gebaar, maar uiteindelijk moeten we 70% van de investeringen zelf ophoesten. In de praktijk blijkt dat vaak onhaalbaar. We moeten er dus samen met de VO- en PO-raad voor zorgen dat er meer geld wordt uitgetrokken voor onderwijshuisvesting. Dat gaan we ook tijdens de kabinetsformatie laten merken.”