Op een verjaardag kunnen de feestgangers zich dan verliezen in gelegenheidsargumenten voor bijval of tegenargumenten. Lees het boek ‘Ik werk al, ik krijg er alleen niet voor betaald’ van Lynn Berger en je hebt munitie genoeg het gesprek op die verjaardag om te buigen naar ‘tja, zo had ik het nog nooit bekeken’.
Je ziet het pas als je het doorhebt, zei Cruijff al. Dat geldt ook voor werken. Vanwege het kapitalisme verdelen we al het werk dat we de hele dag doen in betaald en onbetaald werk. Dat betaalde werk zijn we hoog aan gaan slaan, terwijl feitelijk dat betaalde werk alleen maar van de grond kan komen door al die uren onbetaald werd. Onbetaald werk is voor de radertjes in de samenleving veel, maar dan ook veel belangrijker dan betaald werk.
Gek genoeg waardeert het kapitalisme werken voor een baas met uurloon. Werken voor de samenleving kan rekenen op een applausje en een bosje bloemen voor de vrouw achter de man. De oplossing van deze scheefgroei ligt zo voor de hand als maar wat: een maatschappelijk inkomen, een basisloon voor iedere Nederlander. Kapitalisten noemen dat gratis geld en de VVD in Hellendoorn noemt het ‘een lekkere hangmat’. Je kunt het ook anders zien. Voor sommig werk móet je wel betalen, anders krijg je niemand zo gek dat die dat onder de gegeven omstandigheden wil uitvoeren.
De scheiding tussen betaald uit werken gaan en gratis thuis en voor de samenleving werken is niet lang meer houdbaar, legt Lynn Berger in haar boek uit. Alleen al als je simpelweg kijkt naar de hoeveelheid zorg die de samenleving vraagt, moet straks een op de drie mensen in de zorg werken. Moet er dan voor de klas staan of politieagent spelen? En straks is iedere Nederlander mantelzorger, hoe ga je dat regelen als je moet werken voor geld?
Het gaat Berger in haar boek vooral om werken voor geld en werken zonder dat je er geld voor krijgt, maar haar boek gaat ook over emancipatie. Want het zijn de mannen die dat werken voor geld voor hun rekening nemen en de vrouwen die dat thuis- en samenlevingswerk vooral doen. Nederlandse mannen werken gemiddeld 39 uur per week. Vrouwen 29 uur. Betaald, wel te verstaan. En daarmee, schrijft Berger, “zijn ook macht, invloed, zelfstandigheid, maatschappelijk aanzien en zelfs levensgeluk ongelijk verdeeld.”
En dat terwijl die vrouwen als ze niet werken, juist keihard aan het werk zijn! Dus emancipatie is niet dat meer vrouwen betaald gaan werken, maar dat we het niet betaalde werk financieel moeten gaan belonen! En gauw wat, want de samenleving kan niet zonder ons onbetaalde werk, ook al is dat ‘de kinderen naar school brengen’ of ‘bij je ouders op bezoek gaan’. Daar besteden we nu al zo’n twintig uur per week aan. Gemiddeld! Want heb je jonge kinderen of oude ouders, dan wordt dat zo maar dertig uur per week.
Dat onbetaalde werk is ook nog eens klerezwaar. Huishoudelijke apparatuur hebben het fysiek verlicht, maar mantelzorgers moeten 24/7 er hun koppie bijhouden. Kom daar maar eens om op kantoor. Toen ze in IJsland een proef deden met vijf uur werken per dag, bleek de productiviteit niet omlaag te gaan, werd er alleen maar minder vergaderd en efficiënter gecommuniceerd.
Lynn Berger: “Onbetaalde werk vraagt om bescherming. Omdat de tijd om te zorgen anders nóg meer wordt opgeslokt door een kapitalistisch systeem dat betaald werk boven alles stelt en alleen oog heeft voor productiviteit en groei. Omdat de vraag niet is of je in je leven een zorgvraag te beantwoorden krijgt, maar wanneer.”
De oplossing ligt voor de hand: een maatschappelijk inkomen: iedereen vanaf zijn geboorte tot aan overlijden een vast inkomen waarvan de hoogte bepaald wordt van je levenssituatie.
