De discussie over het stikstofbeleid barstte in alle hevigheid los, na de lancering van het kabinetsplan vorige week. Boeren staan op de barricaden, natuurbehartigers zetten hun hakken in het zand. Polarisatie helpt ons niet, zegt Matthijs Nijboer, directeur Natuur en Milieu Overijssel. ,,Zet natuur niet tegenover leefbaarheid van platteland.’’
Door Matthijs Nijboer
Afgelopen vrijdag leek het alsof er een bom ontplofte bij de boeren in Nederland en sindsdien is de discussie volop doorgegaan. Ik heb veel begrip voor de emoties, minder voor veel van de inhoudelijke discussie. Al geruime tijd voor het rapport van Remkes in 2020 was duidelijk dat er een drastische aanpak nodig was om onze natuur op orde te brengen. Bovendien was duidelijk dat niet alles overal meer kon. De huidige uitwerking van de minister bouwt op dit rapport voort en kan voor ingewijden nauwelijks als een verrassing komen. Natuurlijk besef ik dat globale kaartjes op een boerenerf leiden tot heftige emoties.
Hogelijk verbaasd
Als ik even mijn groen gekleurde pet als directeur van Natuur en Milieu Overijssel afzet, ben ik vooral hogelijk verbaasd dat we in discussie natuur zetten tegenover leefbaarheid van platteland. In plaats van dat we samen de zoektocht aangaan hoe we beide kunnen bereiken. Het gaat om drie groepen met ieder een eigen rol. Een overheid die nieuwe natuurinclusieve verdienmodellen en gebiedsprocessen ondersteunt. Boeren, die afhankelijk van het gebied, kijken hoe ze komende jaren hun bedrijfsvoering kunnen aanpassen. En bewoners die bewuster kijken naar hoe hun boodschappenmandje eruit ziet.
Opvallend is namelijk dat rond de transitie van de landbouw de stille meerderheid van burgers (die tevens consumenten zijn) tot op heden nauwelijks een rol van betekenis speelt. ‘Ik lees regelmatig over de uitdagingen waar boeren mee te maken hebben, maar ik heb er nog nooit eentje gesproken. Toch heb ik wel een mening als consument.’ En ‘Als eerste zou ik zeggen dat ons voedsel veel te goedkoop is. Wij zullen als burgers bereid moeten zijn om meer te betalen voor ons voedsel.’ Een eerdere raadpleging van ons leert dat veel mensen er zo over denken. De afstand tussen boer en burger blijkt vrij groot, maar eten doen we allemaal en bijna iedereen begrijpt dus wel dat we ook zelf iets aan de landbouw zouden moeten doen. Het is belangrijk om ook deze stille meerderheid te betrekken bij de aanpak, ook op gebiedsniveau.
Goede boterham voor boer
Als Natuur- en Milieuorganisatie zal ik continu kijken hoe ik dit proces kan versterken en kan bijdragen aan een goede boterham voor de boer en bewoners met respect voor de natuur. Dit kan door voedselbewustzijn te vergroten bij mensen, te beginnen bij kinderen. Daarnaast kan het ook door samen met anderen te zoeken naar nieuwe natuurinclusieve verdienmodellen. Dat doen we bijvoorbeeld samen met anderen in het project SalLand Loont. Daar zoeken we naar een nieuwe vorm waarbij natuur, landschap en biodiversiteit daadwerkelijk onderdeel kunnen worden van de bedrijfsvoering van melkveebedrijven. Dit project levert niet alleen natuurwinst op, maar leidt ook tot een verdienmodel voor de betrokken bedrijven. Of in het project Valuta voor Veen, waar boeren in veengebieden deze koolstofcredits kunnen verdienen door CO2-reducerende maatregelen te treffen op hun grond. Zo ontstaat er een gebied met minder opbrengsten vanuit voedsel, maar kansen voor weidevogels en een positieve bijdrage tegen klimaatverandering.
Schuld geven
De huidige dreigende polarisatie dreigt mogelijke oplossingen te verstikken. Het helpt hierbij niet om natuurdoelstellingen continu ter discussie te stellen. Het helpt evenmin om alleen de boeren de schuld te geven van de ontstane situatie. Laten we samen de schouders eronder zetten voor een natuurinclusieve samenleving én een leefbaar platteland. Met betrokkenheid van iedereen.
