Milou van Rijn heeft het stokje overgenomen van Arjan Broer. Milou van Rijn is professioneel betrokken bij ‘de energietransitie’, dat we van de fossiele brandstoffen over moeten schakelen naar groene energie als wind en zon. Dit doet zij zowel bij de lokale energiecoöperatie Blauwvinger Energie als bij het duurzame adviesbureau Ekwadraat. Maar daar gaat het niet over in dit stukje. ‘Mijn verhaal gaat over voedselbos Zwolle. Waar het idee vandaan kwam en waarom ik elke gemeenschap een voedselbos gun’.
Door Milou van Rijn
Een van mijn eerste projecten als ZZP-er was het initiëren en planten van een Tiny Forest in Zwolle. Een Tiny Forest is een minibos ter grootte van een tennisbaan. Toen ik mij realiseerde dat bomen en struiken echte multitaskers zijn als het gaat om CO2 vastlegging, waterhuishouding, bevorderen bodemleven, tegengaan van hittestress en het bevorderen van de biodiversiteit begon het bij mij te kriebelen. Wat als… je in plaats van een minibosje nou eens een groter voedselbos aanplant. Kun je daar je brood mee verdienen en wat levert een voedselbos als meerwaarde voor de stad? Dat idee heeft mij niet meer losgelaten. Maar ik heb geen echte groene vingers. Niet echt een goede basis om een bos te planten en daar je geld mee te verdienen. Wat ik wel kan is concepten uitdenken en daar praktijkprojecten van maken. Om vervolgens vanuit de praktijk te leren hoe je dat kan herhalen. Dat heeft wel tijd nodig. Duurzame koplopers herkennen dat vast. Maar de ‘winst’ is vervolgens dat de concepten geen unieke éénmalige projecten zijn maar herhaalbaar, omdat je weet wat de juiste bouwstenen zijn!
Hoe het begon
Januari 2019 kwam Otto Veerman op mijn pad. Hij wilde voor zijn stage onderzoek doen naar voedselbossen, maar het moest ook praktisch zijn. Ik had wel een onderzoeksvraag ‘wat levert een voedselbos op voor de stad’, maar of dat nou voldoende was voor een stage? Hoog tijd om te overleggen met Joke Wieringa, eigenaar van tuinderij de Spoolderberg. Joke is een echte pionier op het gebied van stadslandbouw en docent. Dat zou toch een mooie combi kunnen zijn? Mits we het, samen met Otto, met elkaar eens werden over het gezamenlijke doel. Nou dat hebben we geweten. Het zoeken naar bouwstenen moest vooral praktisch zijn. Leren door te doen. Geen literatuurstudie maar al doende leren. Dus er moest uiteindelijk een voedselbos komen. Inmiddels hebben we samen met Otto al heel wat stukken geproduceerd, veel gepraat, is Otto ondernemer geworden én is het college van burgemeester en wethouders positief over het idee om een voedselbos te maken. Zo’n bos draagt bij aan verschillende onderwerpen die het college belangrijk vindt voor de stad. Zoals een gezonde stad en een aantrekkelijk buitengebied. Meer verschillende dieren en planten in Zwolle. Meer groen om water op te vangen en te zorgen voor verkoeling tijdens hete zomers. Maar ook een duurzame economie, door producten van dichtbij te gebruiken. Uiteraard gaat het college niet over 1 nacht ijs en is eerst nog sprake van een intentieperiode waarin wij aan een aantal voorwaarden moeten voldoen. Maar het begin is er.
Ecosysteemdiensten
Behalve eigenaarschap is de erkenning dat een voedselbos ecosysteemdiensten levert ook een belangrijke bouwsteen. De natuur/het voedselbos levert allerlei diensten aan de mens. Heel zichtbaar zoals de productie van voedsel en hout. Maar ook minder zichtbaar door het bevorderen van de biodiversiteit, verrijken van het bodemleven en het vastleggen van CO2. Deze diensten worden ecosysteemdiensten genoemd. Maar als het gaat om economische afwegingen telt het belang dat de stad heeft bij een voedselbos dat deze ecosysteemdiensten levert, lang niet altijd volwaardig mee. Onderdeel van ons voedselbosconcept is dat wij ook ecosysteemdiensten benoemen en monitoren. Zo leren we in de praktijk wat een voedselbos oplevert voor de stad.
Versnellen
Op basis van de verschillende bouwstenen wordt het concept voedselbos voor de stad uitgewerkt tot een routekaart. Wat is er nodig en welke oplossingen zijn mogelijk bij de hobbels die je tegenkomt. Hobbels zoals financiële haalbaarheid/financiering, continuïteit en draagvlak. Wie heeft op welk moment voordeel en hoe kun je elkaar versterken/aanvullen om samen zo snel mogelijk zoveel mogelijk bomen te planten. Want bomen planten is de snelste weg om CO2 op te slaan. Alleen daarom gun je elke gemeenschap een eigen voedselbos.
De volgende
Het estafettestokje geef ik graag door aan Fransjan de Waard. Fransjan is op heel veel manieren bezig met voedseltransitie waarin we weer leren leven van de overvloed die de Aarde ons te bieden heeft.
