‘‘Jullie mensen verklaren soms de oorlog aan de natuur,’’ fluit Merel, terwijl ze vanaf een paaltje naar een stuk woekerend groen tuurt. ‘‘Dan wordt een plant ineens een vijand en moet er actie komen. Begrijpelijk als ik hoor wat de Duizendknoop allemaal teweegbrengt, maar misschien is angst niet het beste startpunt. Wat als je kijkt met verwondering én verantwoordelijkheid tegelijk?’’
Merel vliegt boven de gemeente Dalfsen van hot naar her op zoek naar biodiverse en duurzame verhalen.
Als je het nieuws volgt, lijkt het soms inderdaad op oorlog. Telkens worden nieuwe methodes uitgeprobeerd om de Duizendknoop een kopje kleiner te maken: elektrocuteren, bevriezen met stikstof of zelfs verbranden met vlammenwerpers.
“De Japanse Duizendknoop is een zogeheten invasieve exoot: de soort komt van oorsprong niet in Nederland voor en heeft hier ook geen natuurlijke vijanden’’, legt Martijn Dijkman van de gemeente Dalfsen uit. “Daardoor kan hij zich ongehinderd verspreiden en doet dat met overtuiging. De plant groeit overal doorheen: muren, asfalt, leidingen – en onderdrukt inheemse natuur. Als de Duizendknoop ergens groeit, groeit er niks meer onder. De biodiversiteit verdwijnt.’’
Niet elke soort die nieuw binnenkomt, is een probleem. Martijn: ‘‘Door klimaatverandering schuiven sommige soorten langzaam onze kant op. Dan past de rest van het systeem zich aan. Invasieve exoten duiken ineens op, waardoor de balans onderuit gaat. Verder zijn er ook exoten die niet zoveel negatieve effecten hebben. Daarom wordt voor elke soort een afweging gemaakt voor de beste aanpak. Zo wordt bij de Aziatische hoornaar – die o.a. bijen en honingbijen opeet – actief ingegrepen, omdat er genoeg vrijwilligers zijn om te proberen de verspreiding in te dammen. De wasbeerhond breidt zich ook uit in Overijssel, maar lijkt tot dusver andere soorten niet in de weg te zitten..’’
Terug naar de Duizendknoop. “Logisch dat je iets wilt doen zodra je de Duizendknoop ziet’’, vertelt Martijn. ‘‘Maar goedbedoeld maaien of snoeien werkt vaak averechts. Je verspreidt het plantmateriaal, en zelfs een stukje van een centimeter is genoeg om een nieuwe plant te vormen. Het best kun je de plek met rust laten en melden bij de gemeente. Wij kunnen vragen beantwoorden en bekijken wat nodig is op die plek.”
‘‘Misschien is de Duizendknoop geen vijand, maar een spiegel,’’ fluit Merel. ‘‘Hij laat zien hoe kwetsbaar balans is – en hoe sterk iets wordt als je het geen weerwoord geeft. Natuurlessen van de Duizendknoop. Op het Natuurcollege valt nog veel meer te leren als je wil!’’
Heb jij een locatie van de Japanse Duizendknoop ontdekt in openbaar groen of in je eigen tuin? Meld de locatie bij de gemeente: via m.dijkman@dalfsen.nl.
Een waarneming van de Aziatische hoornaar kan gemeld worden via waarneming.nl. Veel informatie over de soort is terug te vinden op de website van de Nederlandse Bijenhoudersvereniging, www.bijenhouders.nl.
Was getekend, Merel
