“Hè, is dit de uitslag??” was zo’n beetje de meest gehoorde opmerking na de verkiezingen van afgelopen week. “Dat kan toch niet! Die coalitie is de oorzaak van de afbraak van de verzorgingsstaat en ze bedonderden ook nog eens het volk in de toeslagenaffaire,” zei Links. “Dat kan toch niet! Volgens onze eigen peilingen haalden we zeker twintig zetels,” zeiden Willem Engel en Thierry Baudet. “Dat kan toch niet! Zo’n verdeelde Kamer is een ramp voor de democratie, we kunnen het land niet meer besturen!” riepen de politicologen en journalisten in koor. En de grote grijze middenmassa hoorde het allemaal glimlachend aan, dacht er het zijne van en ging weer gewoon aan de slag.
Door Martin van der Hooft
Totaal onverwacht voor sommigen
We mogen maar een keer per vier jaar stemmen over ‘Den Haag’ en steeds vaker gebeuren er dan totaal onverwachte dingen. Althans zo lijkt het als je de roepers, de schreeuwers en de pers mag geloven. Als ik er naar kijk dan valt het me allemaal nog wel mee. Aan de ene kant is er een duidelijk ongenoegen over Den Haag. Met als gevolg dat de buitenkanten van het politieke spectrum wat groeien. Aan de andere kant kiezen we eigenlijk heel bescheiden weg van juist die buitenkanten. Mag je dat vertalen naar: De Nederlander beseft dat we het heel goed hebben hier in ons kikkerlandje en stemt dus heel behoudend lekker in het midden? Ik denk het wel, die grote grijze massa is zo gek nog niet..
Aan te pakken problemen
“Maar Martin,” hoor ik je al zeggen , “maak je je dan geen zorgen om die verzorgingsstaat, of over het bijna onverbloemde racisme?” Ja, natuurlijk wel. Maar ik geloof nog meer in de wijsheid van de massa. Ooit was ik bij een bijeenkomst waar ook PvdA-voorzitter Hans Spekman aanwezig was. Het ging onder andere over de enorm oplopende gezondheidskosten. Hij hield een heel betoog over hoe het uit de hand liep, hoe het dus van bovenaf anders geregeld moest worden, etc. etc. Op mijn vraag of je het niet aan het volk moest overlaten, keek hij op of hij water zag branden. “Aan het volk? Dat kan alleen maar verkeerd gaan, dan kiest iedereen alleen maar voor zichzelf. Nee vooral niet aan het volk!!,” was zo’n beetje zijn antwoord. Mijn uitleg dat ik bedoelde dat je ‘het volk’ dan ook echt verantwoordelijk moest maken, dus ook voor de (ethische) keuzes en de financiën, overtuigde hem allerminst.
De miskende burgers
Dit voorbeeld schetst volgens mij precies waarom iedereen in het politieke spectrum – van links tot rechts, van politicus tot verslaggever, van bestuurders tot volksvertegenwoordigers – iedere keer na een verkiezing weer zo verbaasd is. Zij geloven heilig dat zij de personen zijn die met de goede oplossingen moeten komen, dat zij waarheid in pacht hebben. En dat is niet vreemd. Het is immers meestal zo dat ze met de beste bedoelingen en de politiek ingingen om met hun ideeën het land beter te maken. Een bepaalde tunnelvisie zien ze daarbij niet als belemmering (Stel je voor: Het Volk, dat zelf beslist over uitgaven in de gezondheidszorg…). Gelukkig – zou ik bijna zeggen – is daar ééns in de vier jaar de dempende werking van verkiezingen.
Oplossingen
En dat racisme dan, of die afbraak van de verzorgingsstaat? Moeten we daar niet wat aan doen? Ja, dat moet zeker. Maar kijk eens goed om je heen – Ja, jij ook Hans – en denk eens niet in politieke tegenstellingen. Overal zie ik initiatieven vanuit de bevolking om het – toch al fantastische Nederland – mooier en eerlijker te maken. In Heeten zijn ze bijvoorbeeld bezig met een echte burgerbegroting, bij mij op de redactie hoor ik jonge mbo-studentes kwaad reageren als er racistische incidenten voorkomen in mijn stad of vrouwen om hun vrouw zijn worden achtergesteld Bewoners van de Tolhuislanden richtten samen een coöperatie op om groene energie te gaan leveren. In Stadshagen doen inwoners maar al te graag mee aan projecten als Senshagen, waarin bewoners en overheden samen het weer en het klimaat monitoren. Bij anti-racismebetogingen zie je steeds vaker een heel gevarieerd gezelschap deelnemen. Gedupeerden van de toeslagenaffaire houden niet meer hun mond. Maar eisen gewoon en voortdurend hun gelijk op. En zo kan ik nog wel een tijdje doorgaan. Okay sommige van die initiatieven gaan mij persoonlijk niet snel genoeg. Andere gaan me juist weer te snel. Maar al met al hebben we het beter dan ooit, al is het land nooit af natuurlijk.
Verschillende visies hoeven elkaar niet te bijten
Zoals je uit bovenstaande zult begrijpen denk ik dat het wel de goede kant op gaat. Daar zijn – wat mij betreft – wel wat voorwaarden voor nodig. En de belangrijkste is dat we bereid blijven om naar elkaar te luisteren. En dan niet vanuit onze eigen overtuigingen maar vanuit een volledig open houding. Misschien heeft Links dan best wel een beetje gelijk en staat die verzorgingsstaat net teveel onder druk. Of misschien heeft zelfs Willem Engel wel een punt en bekijken we de coronacrisis wel heel erg vanuit één invalshoek. En ja, de verslaggevers en politicologen hebben ook gelijk, dat besturen is af en toe verdraaid lastig. Maar wie zei er dat het makkelijk moest zijn?
Ik zou zeggen, blijf dus vooral luisteren en kom met initiatieven om ons land en de wereld nog mooier te maken. Laat het vooral niet alleen over aan ‘Den Haag’ of het gemeentehuis in je woonplaats. Maar nodig die politici, bestuurders, verslaggevers en politicologen wel uit als je weer eens een mooi plan aan het uitwerken ben. Niet om ze te overtuigen, maar om te voorkomen dat ze over vier jaar weer helemaal verbaasd naar het uitslagenscherm staan te kijken.
