Het kwam weer eens door de ochtendkrant. NRC had het op de voorpagina over de Belastingdienst, waar ze kampen met verouderde ict-systemen. Verouderd? Een gedeelte stamt uit de jaren zeventig. ‘Van de vorige eeuw,’ wordt er voor de zekerheid bij vermeld, voor lezers die de de eeuwen XVII t/m XIX niet durfden uitsluiten.
De jaren ’70: Barend Biesheuvel, Barend Servet, Richard Nixon, Theo Laseroms, Gerard Cox, Dolle Mina’s, Tita Tovenaar. En bij de Belastingdienst werkten toentertijd de eerste whizzkids dus al met computersystemen, waarvan een deel nog steeds in gebruik is. ‘Functioneert’ is niet het juiste woord, want ze verslikken zich bij het eerste vermoeden van nieuw beleid. Zo is het wijzigen van het btw-tarief de komende jaren ‘nauwelijks mogelijk’.
NRC spreekt van een vicieuze cirkel: tijd, geld en mankracht (vaak extern gehuurd, van onze belastingcenten!) gaan grotendeels op aan het met lapmiddelen draaiende houden van die amechtige systemen – en worden dus niet besteed aan vernieuwing en structurele verbeteringen. Ze zijn gegijzeld zonder dat er ransomware aan te pas komt.
‘Everything is coming to a grinding halt’ neurie ik als ik zoiets lees. Bij The Cure (eind jaren ’70!) vermoedde ik wel enig leedvermaak; dat heb ik niet. Wel stelde ik me voor hoe het moet zijn in zo’n (software)omgeving te werken. Een oorlogsgebied: crash links, schermen op zwart rechts, tierende chef boven je. Getergde staatssecretaris Van Rij (Fiscaliteit) die op werkbezoek binnen komt lopen en struikelt over een zojuist met nagellak en pincet repareerde matrix-printer.
Uit die trage ict-roman (800 pagina’s?) of liever nog romancyclus die ik graag zou bestellen moet het juiste soort lijdzaamheid en frustratie spreken. Licht claustrofobisch moet ie zijn en vaag dystopisch. Kruis Borges, Voskuil (Het bureau) met Kafka (Der Prozessor Der Prozess) en ja, de gedroomde auteur moet natuurlijk genoeg sjoege hebben van Windows 1 t/m 6 en zich herinneren wat een floppy disk is. Alsmede het jargon beheersen van de opgevoerde snelle jongens die stuiterend van ambitie de afdeling bestormen en pas na hun burn-out beseffen dat ze niet compatibel waren met het zittend personeel én de trage systemen.
Michel van Eeten? Die zou er geknipt voor zijn, maar hoe vraag je iemand tactvol een ict-trilogie te schrijven? Een leuke klus voor iamzero.nl wellicht ook, maar zo vlak voor Tata Steel Chess durf ik die er niet mee lastig te vallen. Voor wie zich geroepen voelt, als werktitel dacht ik aan ‘Een samenkomst van uitdagingen‘ (zie artikel).
