Shared Space is een verkeerskundig/stedenbouwkundig principe waarbij de uitgangspunten oogcontact, sociaal gedrag en interactie centraal staan. In Nederland is de openbare ruimte vaak duidelijk ingericht. Alles wat je niet mag of juist moet, wordt aangegeven met bebording of markering op de weg.
Fietsers rijden op de fietsstrook, voetgangers lopen op het trottoir, auto’s op de weg. Duidelijk toch? Hans Monderman dacht daar anders over. Hij bedacht het Shared Space principe, oftewel de gedeelde ruimte. Auto’s, fietsers en voetgangers delen hierbij de ruimte met elkaar. Er zijn geen verkeersborden, fietspaden of trottoirs aanwezig, de weg of het kruispunt is juist minimalistisch ingericht. Wat vaak wel aanwezig is zijn bankjes, bloembakken of fietsklemmen. Het punt (bijvoorbeeld een plein of kruispunt) verandert van een openbare ruimte met verkeersfunctie naar een openbare ruimte waar verblijven centraal staat.
Zie hieronder een voorbeeld uit Haren (Groningen). Voorheen (alweer een tijd geleden) een rechte weg door het centrum. Nu een Shared Space plein met terrasjes, bankjes en plantenbakken. Het is onderdeel van het centrum.
(tekst loopt door onder afbeelding)
Welke regels gelden hier?
Het idee achter Shared Space is dat er juist zo min mogelijk regels zijn. Er staan geen borden, geen markering op de weg en geen verkeerslichten. De situatie lijkt hierdoor onduidelijk en voelt misschien ook wel een beetje onnatuurlijk. Als automobilist voelt het bijvoorbeeld niet heel prettig om hier te rijden. En dat is ook de bedoeling. Hierdoor ga je minder hard rijden, maak je oogcontact met anderen om je heen (bijv. fietsers en voetgangers) wat uiteindelijk resulteert in een veilige situatie. Hierbij geldt het principe: subjectieve onveiligheid maakt objectieve veiligheid. Juíst doordat weggebruikers zich niet helemaal veilig voelen op zo’n punt (subjectief onveilig), gaat men beter opletten, langzamer rijden en ontstaan er minder ongelukken (objectief veilig).
Twijfels
Het idee achter Shared Space is dat er meer ruimte ontstaat voor het verblijven, meer ruimte voor groen en minder ongevallen. Juist alle wirwar van regels, verkeersborden en lichten kan soms een averechts effect hebben op de verkeersveiligheid. Je ziet door de bomen het bos niet meer! Bij Shared Space ga je terug naar de basis: minder regels, meer sociale interactie. Toch zijn er bij sommigen ook twijfels bij dit concept. Je doet namelijk wel een beroep op ieders eigen verantwoordelijkheid. Gaat dat wel goed?
De twijfels zijn niet geheel onterecht. Het is bijvoorbeeld niet verstandig om op willekeurige plekken of hele drukke wegen dit principe toe te passen. Bij een intensiteit van hoger dan +/- 8000 motorvoertuigen per etmaal zal het autoverkeer de overhand hebben en is Shared Space niet logisch. Hiervoor zijn klassieke verkeersoplossingen beter.
Een ander nadeel aan Shared Space is dat het voor bepaalde gebruikersgroepen minder toegankelijk is zoals voor ouderen en mensen met een handicap. Zeker voor blinden en slechtzienden is een Shared Space oplossing niet ideaal. Het gebrek aan kaders (stoepranden, verkeerslichten, natuurlijke gidslijnen) maakt het voor deze groep nog uitdagender om bijvoorbeeld over te steken.
Centrum van Heino
In de basis is een Shared Space oplossing een goede optie op plekken waar verblijven beter past dan een verkeersfunctie met een gescheiden structuur. In Heino zijn sommige plekken deels al ingericht volgens de principes van Shared Space, zoals in de Dorpsstraat tegenover de Bugetfood. Elementen uit de Shared Space komen hier terug, bijvoorbeeld dat alles op 1 hoogte ligt. Er wordt geen onderscheid gemaakt in trottoir of rijbaan. Echter is er veel ruimte voor parkeren waardoor het niet echt een aantrekkelijke plek is om te verblijven.
Een stukje verderop, rondom de Protestantse kerk, komen die elementen ook weer terug. Rechts heeft hier voorrang, de basisregels dus. Niet de regels van een rotonde met bijbehorende bebording en markering waar de weg rond de kerk nog wel eens mee wordt vergeleken. Wel is hier onderscheid gemaakt tussen trottoir en rijbaan, geen klassieke Shared Space dus.
Met zo’n vier tot vijfduizend motorvoertuigen per etmaal die door het centrum van Heino rijden lijkt het wel mogelijk om Shared Space toe te passen. De combinatie busvervoer (er gaat 1 lijn door het centrum) en Shared Space is minder ideaal.
Kortom, een Shared Space oplossing in Heino is mogelijk, maar moet er wel een gedegen afweging worden gemaakt tussen kosten, haalbaarheid en de beoogde effecten.
Lees meer hierover
Recensie: Shared Space, met z’n allen op dezelfde weg is een stuk veiliger
