Dit jaar heb ik bewust afgezien van kijken naar The Passion. Niet dat het verhaal me niet interesseert, dat is wel degelijk het geval. Er wordt een gebeurtenis nagespeeld die mond op mond, of zo u wilt mond op oor, is doorgegeven. Het verhaal is nu al twintig eeuwen oud.
Hoewel de essentie van wat er destijds heeft plaatsgevonden waarschijnlijk nog wel overeind gebleven is, zullen er toch hier en daar bij het vertalen uit de oorspronkelijke tekst verschillen zijn ontstaan. Mijn idee daarbij is dat je niet al te letterlijk aan de door een vertaler gekozen woorden moet blijven hangen.
Er staat in veel verhalen veel meer tussen de regels dan de woorden zeggen. En dan wordt het oppassen! Wat er dan tussen de regels zou kunnen worden bedoeld wordt nogal eens zo uitgelegd dat er iemand of een groep of een heel land voordeel van heeft.
Tussen de regels die wetten voorschrijven zit ook het nodige aan mogelijkheden voor interpretatie. Niet voor niets vindt men in de rechtbank tussen rechters en advocaten verschil van inzicht in de uitleg van wetten en regels die het verschil maken voor een al of niet veroordeling. “Jawel edelachtbare, dat kunt u nou wel zeggen maar als we kijken naar het Burgerlijk Wetboek boek acht artikel dertien sub vier…”
Meer dan eens is ook iemand die overduidelijk een in de wet vastgelegde regel overtrad vrijgesproken vanwege een ‘vormfout’.
Maar even terug naar de oorsprong van de Passie waar met wat creatief denkwerk een reden werd gevonden om een opstandeling veroordeeld te krijgen. Ik zeg opstandeling maar dat bleek volgens het verhaal pas op de derde dag na de terechtstelling. Ik besef nu ook dat er een verschil is tussen ‘opstaan uit’ en ‘opstaan tegen’.
Opstaan uit gaat over de slaap, je bed of een stoel, een eenvoudige beweging. Opstaan tegen geeft aan dat er een situatie is die voor de opstandeling niet meer te rijmen viel met de actuele toestand. Er ontstaat dan een gevoel van onrechtvaardigheid, alsof rechtspraak kromspraak is geworden.
Het verhaal van de Passion kan een oproep zijn aan iedereen om geen genoegen te nemen met onrecht dat door (te strakke) regels wordt veroorzaakt. Of dat de uitleg van de regels meer valt in de categorie van ‘eerst regels, dan mensen’. Voor mij moet dat absoluut andersom zijn: eerst mensen, dan regels. Tussen de regels wonen mensen die door die regels geholpen willen worden, niet tegengewerkt.
Die mensen worden opstandig en gaan er aan kapot als de machthebbers meer naar de regels kijken dan naar de bedoeling ertussen.
