Op ouderwetse, maar misschien is het beter te spreken van oude, Nieuwjaarskaarten staat wel eens een aandoenlijk tafereeltje. Het is een plaatje met een oude man met een enorm lange baard met in zijn buurt een nog onbedorven kindje. Samen stellen ze het oude en het nieuwe jaar voor.
De symboliek is duidelijk: de oude jaar staat op het punt dood te gaan en wordt vervangen door een (pasgeboren) nieuw jaar dat zich nog helemaal moet ontwikkelen. Velen van ons voelen dat ook zo: we wensen elkaar ‘de beste wensen’ in de hoop dat de ontwikkelingen in het nieuwe jaar voor de aangesprokene een gunstig verloop zullen hebben.
Die wensen voor het nieuwe leven in het nieuwe jaar gaan volledig voorbij aan de dood van het oude jaar. Vaak zijn we blij dat we het oude jaar hebben overleefd, we willen het zo snel mogelijk vergeten, zeker onder de huidige omstandigheden. Dat het oude jaar dood gaat is een beeldspraak die mijn gedachten met me op de loop stuurt.
Doodgaan of sterven heet ook ontslapen en in het spraakgebruik heet het ook dat iemand is ingeslapen. Wanneer dat laatste woord wordt gebruikt heeft het sterven zoals de tekst in een overlijdensadvertentie vermeldt vaak ‘in alle rust’ plaatsgevonden. Nu is inslapen niet alleen beperkt tot doodgaan, hoewel… als ik nu zou schrijven dat ik gisteravond ben ingeslapen, dan zal er toch een verhelderend vervolg moeten komen. Anders denkt u misschien dat ik op pagina 2 van de Reklamix zal komen te staan, en dat ben ik nog niet van plan.
Het lijkt een beetje een luguber begin van een column die op zijn minst goed bedoeld is, maar hoe u het leest moet ik altijd nog maar afwachten. Slaap en Dood lijken erg op elkaar. In beide gevallen zijn we van de wereld, in het eerste geval tijdelijk en in het laatste geval permanent. Dat ze met elkaar te maken (lijken te) hebben is al eeuwenlang bekend.
In de Griekse mythologie zijn de slaap en de dood bekend als Hypnos en Thanatos. Deze namen zijn bij ons nog terug te vinden in bijvoorbeeld de woorden hypno-therapie en eu-thanasie. Dat ze op elkaar lijken is niet toevallig, Hypnos en Thanatos zijn tweelingbroers. Hypnos was bij de Romeinen bekend als Morpheus of Morfeus. Die is op zijn beurt weer bekend als de naamgever van Morfine, een goedje waar je heerlijk op kunt slapen (naast een hoop andere vervelende verschijnselen).
Als ik mijn ogen dichtdoe hoop ik maar dat ik zoals in het gezegde ‘in Morfeus armen’ val en niet in die van Thanatos. Dat er voor u en mij een nieuwe dag en een nieuw jaar staat te wachten als ik mijn ogen weer open doe. Als dat zo is, heb ik op alle dagen van het nieuwe jaar een geweldige reden om vol vreugde het leven te genieten.
