De oversteek van de Atlantische Oceaan is nu echt begonnen. Lees het dagboek!
Door Joop van de Wal
Maandag 4 oktober 2021
Voor het eerst moet er iemand op de deur van de hut kloppen om te melden dat mijn wacht er aan komt. Meestal ben ik eerder wakker. Een vrij rustige hondenwacht volgt. Sturen gaat goed als je op tijd de correctie inzet, maar het blijft lastig om goed in te spelen op de achteropkomende golven. Om 0345 op de uitkijk schiet er een hele felle meteoriet door de hemel in dezelfde richting als we varen. Verder is er geen maan en wel wolkenpartijen die door het zwerk zweven, waardoor het verschil tussen ze en de lucht erboven er niet is. Na de wacht om 04 uur snel naar bed en pas, of al, om 0945 er weer uit. Het is heel rustig aan boord, het lijkt erop dat zowel de hondenwacht als de morgenwacht weer te kooi zijn gegaan. Na de koffie is er om 1030 een opfriscursus zeilhandelingen door Bronwen, altijd goed om dingen nog een keer uitgelegd te zien. Tijdens de 12-14 wacht zie ik een schooltje vliegende vissen langs vliegen.
Bij de lunch is er voor mij een bijna dagelijks terugkerend ritueel: ik mag een tweede bakje soep als ik een haiku maak. Bij het twee-uurtje meldt Klaas dat we nog steeds prima voortgang maken. Hij daagt ons uit om dag en tijd te noemen van het moment dat we de zon gaan inhalen. De zon is nu op weg naar de zuiderkeerkring en onze bestemming ligt zuidelijker dan dat. Het is rekenen aan de ongeveer 100-150 mijlen die we zelf per dag halen en de ongeveer 23 mijlen die de zon elke dag zuidelijker staat. In die eigen afstand zit de onzekerheid van de berekening: als er minder wind is, gaat de aanname van een gemiddelde al de mist in.
’s Middags wordt er “dolfijnen” geroepen. Ik ga ook kijken en de eersten die ik boven water een sprongetje zie maken zijn een moeder met jong! (moeder 2 meter, jong 70 centimeter) Anderen springen echt meters hoog. Dolfijnen blijken ook te spelen met de golven: ze surfen als het ware in de kop van de golf mee naar beneden om dan weer een razendsnelle beweging een andere kant op te maken. Het blijft fascineren om ze bezig te zien. We eten een jambalaya (groenteprut) met rijst en chutney en als toetje een citroen mousse. Dan wacht de wacht van 20-24 uur die rustig verloopt, met af en toe een flink aantrekkende wind, mogelijk omdat er dan een wolk in de buurt is. Koers 215 en een boven 6 knopen snelheid. Na de wacht vlot naar bed, ik lig 0015 uur.
Dinsdag 5 oktober 2021
Wakker 0721, douche, ontbijt “met pancakes” die ik nu nog even oversla, alleen muesli met yoghurt. Bij de koffie staat een restje van de pancakes dat mij dan prima smaakt! Onze wacht, de witte naast rood en blauw, doet dienst van 08-12 uur. Alweer een rustige wacht, de zonsopgang rond 0800 nog wat bewolkt maar de zon verjaagt alles en het ontwikkelt zich als een stralende dag. De vliegende vissen vergissen zich soms in de landingsbaan en komen dan aan dek terecht. Er is er eentje waarvan de vleugels op een plankje vastgepind worden. Een ervan is duidelijk beschadigd. Ik schrijf er een gedichtje bij:
While here on deck he’s lying
in the ocean mommy is crying
cause her little son is dying
just when he really mastered flying.
Zo’n toevalstreffer gaat naar de onderzoeker van de microplastics die de maaginhoud bekijkt en soms inderdaad ook daar al kleine plasticdeeltjes in ontdekt.
Lunch met een overheerlijke uiensoep met croutons en geraspte kaas. Aan goed eten ontbreekt het ons op geen enkele manier.
Bij het twee-uurtje laat Klaas weten dat we weer een hele beste afstand afgelegd hebben, een gemiddelde van 6,6 knopen, in totaal 158 mijlen in 24 uur. Er ligt een way-point bij de Kaap Verdische Eilanden, daarna gaan we wat meer in zuidelijke richting varen. De mededeling dat vandaag de zon op ongeveer 4 graden zuid staat is voer voor de rekenaars. De inschrijving voor de voorspelling van het tijdstip van inhalen van de zon zal gesloten worden in de buurt van de evenaar.
Op het schip loopt een duif rond (een tortel, in het Engels een “laughing dove”). Klaas noemt hem Mozes en waarschuwt dat we niet op hem moeten gaan staan. Dat schijnt eerder gebeurd te zijn met een vogel aan boord!
We hebben de wacht van 16-20 uur. De wind is iets afgenomen, maar nu zijn er 5 steunzeilen (stunsails) bijgezet buiten de gewone ra, maximaal 3 aan een kant. Daardoor halen we nog steeds een snelheid van 5-6 knopen.
Woensdag 6 oktober 2021
De tijd schuift weer een zone op, vanaf gisteravond 11 uur zitten we op UTC zonder zomertijden. Ik vergis me in die schuiver en ben 2,5 uur te vroeg wakker voor de wacht van 04-08 uur. Het is weer test-dag omdat er nieuwe mensen aan boord bijgekomen zijn. Gelukkig blijkt iedereen negatief.
Bij veelvuldig gebruik moeten de lijnen op het schip op zeker moment worden vervangen. Dan wordt er bijvoorbeeld 36 meter touw uitgemeten en daarvan moeten dan de eindjes getakeld worden. Of er moet een oog aan gesplitst worden. Werk aan het want is een dagelijks terugkerende klus.
Na de thee van 1600 uur is er 1630 uur een les van Jordi Plana Morales over oceanen en klimaat. De grote stromen in de oceaan, vooral de koude, bepalen voor het grootste deel hoe ons klimaat er uit ziet. Door opwarming gaat de balans tussen warm en koud water verschuiven en dat heeft een zeer ongewenst effect op het klimaat. Over een periode van een paar honderdduizend jaar zijn er steeds warme periodes geweest met daarna een “ijstijd”. Dat is allemaal terug te vinden in monsters die genomen worden uit soms kilometers dikke ijslagen op Groenland of Antarctica. Voor de kenners is dat net zoiets als de jaarringen van een boom. We zitten nu in een opwarming, maar die gaat zo snel dat de vraag is of we niet ergens een point of no return zullen passeren waardoor de “normale” ijstijd die eigenlijk zou moeten volgen, zal uitblijven. De problemen rond de opwarming moeten we serieus nemen want het gaat nu wel heel erg hard!
Donderdag 7 oktober 2021
Hondenwacht 00-04 uur vandaag, het is intussen donderdag geworden alsof dat er nog toe doet. Tijd en datum verliezen betekenis als je alleen maar naar de volgende wacht toeleeft.
Na de ochtendkoffie weer aangeschoven bij de lezing van Jordi over de oceanen en het klimaat. Wij kennen De Golfstroom en zorgt voor ijsvrije havens in Noorwegen, op Spitbergen en in Groenland. De verdamping in de tropische omgeving zorgt voor opwarming van de atmosfeer en dat kan invloed hebben op de Jetstream in de bovenste lagen van de atmosfeer. Veranderingen in die Jetstream, ontstaan door veranderingen in de oceaanstromingen, zorgden dit jaar voor de hitte in Californië en vorig jaar voor de warmterecords Rusland.
Om 1130 uur gaan de steunzeilen eraf en ook het grootzeil. We minderen vaart om een paar trekken naar microplastic mogelijk te maken. Ik help met uitzoeken van de zeven.
Bij het twee-uurtje horen we dat we nog 18 graden boven de evenaar zitten en dat we het afgelopen etmaal 130 mijlen hebben afgelegd. Om scherp te blijven oefenen we een uurtje met het brassen van de zeilen. Bij bepaalde omstandigheden, zoals Man Over Boord, moet dat zo snel mogelijk uitgevoerd worden. Nuttig dus.
Ik kijk een poosje bij het maken van een nieuwe boom voor een van de steunzeilen. De vierkante paal wordt eerst zorgvuldig haaks geschaafd om daar telkens de hoeken af te schaven tot hij rond is. Ook dat hoort bij het werk aan boord. Ze zeggen wel eens: als je het niet kunt repareren, moet het misschien wel niet aan boord zijn.
Om 1800 is er nog steeds voldoende wind voor 5 knopen, de steunzeilen worden weer bijgezet.
Wit heeft de wacht van 20-24 uur, we worden op tijd afgelost en ik lig kort na middernacht op een oor. Het is erg warm, de airco doet niets, het probleem leek opgelost, maar is er nog gewoon.
Vrijdag 8 oktober 2021
Ik ben wakker om 0547 uur. Even het nachtzweet wegdouchen en naar boven. Ik word meteen ingezet om aan stuurboord het laagste steunzeil te zetten.
Na het ontbijt hebben wed de wacht van 08-12 uur. Veel zeilhandelingen, ook omdat er een les in brassen op het menu staat, met praktisch onderwijs.
“Land Ho!” Land in zicht: Cabo Verde is in zicht en de mobieltjes komen weer voor de dag: er is bereik! Dat bereik is net voldoende om wat appjes en mailtjes binnen te halen en te bellen met kleindochter Marit die heel graag aan opa wil vertellen dat ze naar badje twee mag op de zwemles. Na twee minuten is het op want de verbinding valt weg.
We hebben de wacht van 16-20 uur. De wind gaat er praktisch helemaal uit, we doen nog 1-2 knopen, zelfs met alle steunzeilen die met mijn harmonicamuziek gehesen zijn.
Zaterdag 9 oktober 2021
Wit draait een rustige 04-08 wacht, de opwinding zit hem in welgeteld een vliegtuig dat overkomt van zuid naar noord. Na de wacht niet naar bed. Ik voel me fris, misschien ook wel omdat we de tropen naderen en ik voor het eerst in alleen een polo de ze wacht kon doen. Al snel als de zon doorkomt wordt het warm en met de grote vochtigheid voelt het erg klef.
Wacht 14-16 uur zonder bijzonderheden, we maken niet veel snelheid, 3-4 knopen. Ik ben een tijd zoet met een poging een Engelse vertaling te schrijven van Ketelbinkie. Ik kijk even mee bij een lesje navigeren op zon en sterren. Ingewikkelde materie.
Zondag 10 oktober 2021
Deze zondag begint al op zaterdag. Ik was om 1950 uur gaan liggen maar de hitte zorgt ervoor dat ik al om 2250 weer wakker ben. Het lukt maar niet om de airco aan de praat te krijgen. Enfin, vroeger was er ook geen airco dus waar zeuren we over? Minder slaap zal ook helaas wel meer chagrijn opleveren, bij sommige mensen is dat al merkbaar. Als we de wacht om 0000 uur overnemen kan ik Wei al feliciteren met haar verjaardag. In de stille momenten tussendoor lees ik in mijn telefoon een paar mooie citaten: Not being dead is not the same as being alive. En: oordeel de dag niet naar de oogst, maar naar de zaden die je plant. In mijn eigen opschrijfboekje noteerde ik de volgende: het lijkt wel of een tall ship overeind gehouden wordt met cafeïne en nicotine.
Ik sta op om 0950 uur na de slaap die volgt op de hondenwacht. Het is voor hut 7 vandaag weer wasdag. Ik zie vanuit de patrijspoort in de douche ik dat er weer een plastic-trek wordt gedaan. Ik ga helpen met uitzoeken van de monsters die boven water komen. Er zit deze keer een enorme berg bruingroene slijmerige smurrie bij die in grote plakken de oceaan een ander kleurtje geeft. Er zit ook nu weer plastic in.
Jordi houdt zijn tweede praatje, deze keer over wat er 12.800 jaar geleden gebeurde toen veel van de megaflora en -fauna van de wereld uitstierf, dag dinosauriërs. Als je weet dat er toen een ijstijd aan de gang was, heeft de meteoor-inslag er in eerste instantie waarschijnlijk voor gezorgd dat er heel veel ijs gesmolten is. Er heeft toen mogelijk een stijging van de zeespiegel plaatsgevonden van 130 meter. Er is daar veel bewijs voor te vinden. Het zou ook de reden kunnen zijn dat er in zoveel religies en oude geschriften wordt gesproken van een “zondvloed”. Er zijn waarschijnlijk ook voor die inslag van ca 12800 jaar geleden beschavingen geweest, wat wordt bevestigd door verschillende vondsten en verhalen. De Maya bijvoorbeeld hebben de piramides in Centraal Amerika niet zelf gebouwd maar ze zijn ze gaan gebruiken (ze zeggen: die waren er al). In de Amazone wordt onder de indianenbevolking DNA gevonden waarin Australaziatische sporen zitten die afkomstig zouden kunnen zijn van overlevers van de grote inslag. Fascinerende verhalen waar steeds meer bewijs voor wordt gevonden. Zekerheid valt voor een periode zo lang geleden niet echt te geven natuurlijk, er zijn geen opnamen van, maar toch.
Aan de reisbemanning wordt gevraagd of er onder ons ook mensen zijn die een praatje zouden willen houden over hun eigen deskundigheid. Maar eens over nadenken.
Het diner bestaat uit hachee met rode kool en appelmoes, heerlijk. En dan is er natuurlijk taart voor de verjaardag van Wei die hartelijk wordt toegezongen.
Onze columnist Joop van der Wal mag graag zijn licht laten schijnen over onderwerpen die ons allemaal aangaan. Vaak vanuit een verrassende invalshoek. Eerdere artikelen van zijn hand kunt u hier lezen.
