“Nou hoor je het ook eens van een ander.” Ik vermoed dat menigeen dit wel ooit naar zijn hoofd geslingerd gekregen heeft. Je kunt tijdenlang proberen iemand iets te laten geloven, maar van jou willen ze het niet aannemen. Pas als de buurman het zegt of de meester of de trainer, pas dan valt het kwartje.
Daar ligt meteen ook een grote valkuil: zeg alstublieft niet “Dat zei ik je toch…”, want dan zijn de rapen helemaal gaar. Gelijk hebben en gelijk krijgen zijn niet hetzelfde. Wanneer je niet de erkenning krijgt dat je het bij het goede eind had, is er een grote kans op frustratie: “Ze luisteren ook nooit naar mij.” Dat niet gehoord of gezien worden maakt mensen ongelukkig.
Ik las een vraaggesprek met de Belgische psychiater Dirk de Wachter. Hij stelt onomwonden dat de mens is veroordeeld tot ‘zijn met anderen’. Zonder anderen zijn is het einde van het ware bestaan. In zijn vakgebied meent hij te kunnen stellen dat eenzaamheid de rode draad is door de meeste psychiatrische pathologie heen. Leven, het leven, lukt niet goed als er geen verbinding is met een ander. Er zijn experimenten gedaan met jonge kinderen die wel of niet geknuffeld werden. De niet gekoesterde kinderen begonnen al heel snel te verpieteren.
Ja maar, de maatschappij van tegenwoordig legt toch veel meer de nadruk op het feit dat je het allemaal alléén moet kunnen. Het alledaagse contact in willekeurige ontmoetingen begint een schaars goed te worden. Dat danken wij aan de opmars van het internet en het gemak om dat te raadplegen op smartphones.
Als je met de trein reist wordt dat nog het meest duidelijk: iedereen is verdiept in het schermpje dat een blauwige gloed op de gezichten tovert van de ’beste reizigers’. Pas bij een mededeling die met die laatste woorden begint kijkt men op om met wat slordige aandacht de dienstmededelingen tot zich te nemen.
Het in de politiek al jaren de dienst uitmakende liberale gedachtegoed vertaal ik voor het gemak met ‘zoek het zelf maar uit, de marktwerking regelt het wel’. Niet dus. Er vallen al jaren mensen buiten de boot omdat we niet (meer) in staat lijken te zijn collectief te denken. Nog een keer Dirk de Wachter: “Men gelooft in de illusie van de vrijheid van het alleen-zijn, maar juist die eenzaamheid valt de mens heel zwaar.” Geluk zit in kleine momenten van aandacht die we krijgen en uitdelen in contact met vrienden, buren, kinderen, onbekenden.
Om even terug te komen bij het begin van deze column: daar gaat het over gelijk hebben. Het slot van dit verhaal gaat over geluk hebben. Elke dag in 2023 zullen we een keuze kunnen maken: willen we gelijk of willen we geluk?
Ik wens u, en ook mijzelf, dat we het lef kunnen opbrengen om te kiezen voor geluk.