Als je de vervuiler laat betalen, worden vervuilende producten duurder. “En dus voor sommigen onbetaalbaar” horen we dan vaak als argument. Goed idee, dus laten we dat maar net doen… Maar als vervuilende producten duurder worden, wordt dan het leven duurder? Zou zo maar eens kunnen van niet.
Definitie vervuilend
Voor ‘een vervuilend product’ gebruiken we de definitie dat een product ergens in het proces van maken, gebruiken en afvoeren vervuilt. Dat kan dus zijn dat je veel energie nodig hebt bij de productie, veel uitstoot tijdens gebruik, een groot probleem hebt het afval te verwerken. Al die kosten zijn meestal niet in een product verwerkt. Maar we betalen er wel allemaal voor, omdat de ‘onzichtbare’ kosten met belastinggeld worden betaald. Goedkoop is dus duurkoop. Nu is het zo dat mensen die wel bewust duurzaam leven, daar een meerprijs voor betalen én ook nog eens meebetalen via belastingen. Als je de prijs al in het product (of de dienst) verpakt, betaalt iedereen zijn deel.
Dat het leven er dan goedkoper op gaat worden, daar hoef je geen hogere wiskunde voor gehad te hebben. Mooi voorbeeld is een internationaal onderzoek dat recent gepubliceerd is in de Lancet Planetary Health. Overheden gebruiken voedingsrichtlijnen die ongezonder dan nodig en ook nog eens een keer de planeet meer vervuilen dan de gezondere alternatieven.
Vleesconsumptie
Het gaat daarbij vooral om de consumptie van vlees. De voedingsrichtlijnen zijn bedoeld om een gezonde levensstijl te stimuleren. Maar vlees is ongezonder dan vegetarische alternatieven en vlees belast het milieu veel en veel meer. Aangepaste richtlijnen zouden in Nederland bijvoorbeeld kunnen bijdragen aan een aanzienlijke daling (-24%) van zowel het grondgebruik voor voedselproductie als de uitstoot van broeikasgassen door voedselproductie. Die rekensom is eenvoudig uit te leggen: als we gewas verbouwen voor menselijke consumptie heb je acht keer minder landbouwgrond nodig dan wanneer je maïs en dergelijke verbouwt om er dieren mee te voeren voor de slacht. Daarbij heb je vanwege die dieren ook de mest nog als vervuilende overlast.
Uit het onderzoek blijkt dat de hoeveelheid dierlijke producten die wordt aanbevolen in de nationale voedingsrichtlijnen in Europa aanzienlijk kan worden verlaagd ten gunste van meer plantaardig voedsel, en dat de belangrijkste milieugevolgen van voedselkeuzes kunnen worden aangepakt door andere landbouwpraktijken.
“Deze studie laat zien dat niet alleen de hoeveelheid dierlijke producten die we eten van belang is, maar ook dat voedingsrichtlijnen consumenten hier onvoldoende over informeren”, aldus Renée Cardinaals, tweede auteur van het paper en promovendus bij de Farming Systems Ecology Group aan Wageningen University & Research. “Het is van cruciaal belang dat overheden opnieuw bepalen wat ‘gezond eten’ nou precies is”, vult Hannah van Zanten, universitair docent aan Wageningen University & Research en gasthoogleraar aan Cornell’s vakgroep voor Global Development aan.
“Gezien de huidige en toekomstige uitdagingen, zoals klimaatverandering, wordt het onvermijdelijk dat voedingsaanbevelingen binnen de grenzen van ‘gezond eten’ rekening houden met duurzaamheid en het milieu. De aanbevolen hoeveelheden voor dierlijke producten moeten aanzienlijk worden verminderd”, aldus Anita Frehner van het Zwitserse onderzoekinstituut voor organische landbouw (FiBL).
