Nederland heeft het voor elkaar gekregen, vooral voor eigen bevolking, de oorlog die we direct na de Tweede Wereldoorlog in Indonesië voerden het frame mee te geven van een ingrijpen door de politie, een politionele actie vooral ook omdat dat zoveel beter zou zijn voor de lokale bevolking? In-soo Radstake laat zien hoe ‘we’ dat gedaan hebben. Je schaamt je rot.
Maar dat hoeft niet wat Radstake betreft. Dat was toen. Daar hoeven wij ons nu niet meer voor te schamen. Wel dat we heel voorzichtig – en wat de koning betreft stotterend – onze excuses er voor aanboden in het openbaar en er in het geniep een memo achteraan lieten gaan dat dat geen financiële consequenties kan hebben. Oud minister en ‘kind van Indonesië’ onthult in de documentaire dat Balkenende en co die kostenpost destijds al eens doorberekend hadden. Zou 100 miljard en meer kosten. Niet doen, vond Balkenende, die in de Tweede Kamer onze VOC-mentaliteit nog eens aanprees. “Toch?”
Na de Tweede Wereldoorlog maakten de meeste Europese landen schoon schip en gaven de veroverde koloniën hun vrijheid terug. Ook omdat we ons toch al schromelijk verrijkt hadden vanwege die overzeese gebieden. De buit was wel binnen. Maar Nederland wilde Indië houden. Verzet daartegen werd bloederig, met massamoorden, standrechtelijke executies en het platbranden van dorpen de kop ingedrukt. Dat was geen oorlog, want Indonesië was van ons. En je kunt niet tegen jezelf oorlog voeren. Het werden politionele acties genoemd.
Voor de verdere geschiedenis moet je internet maar even op. Of beter: bezoek je ‘Indië verloren’. Die draait in Mimik vanaf 12 januari. Op 15 januari in het Fraterhuis in Zwolle krijg je In-Soo Radstake erbij.
Hier ga ik verder met dat frame. Als je als regering iets niet verteld wil hebben, dan lukt dat dus gewoon. Je houdt bij hoog en laag vol dat het om een politie-actie gaat. Je koopt journalisten om. Je krijgt ook vanzelf journalisten mee, omdat die partijdig zijn en vaak voor de macht kiezen. Er verschijnen geregisseerde foto’s in de media. Een vliegtuig vol journalisten – echt waar – stort neer. Bij de VN durft ons land de andere landen voor te leggen dat het om de keus gaat voor ons hoger ontwikkeld soort of voor dat lagere ras daar.
Radstake heeft lef in zijn donder. Hij zet dat verhaal keihard neer. Maar meteen ook met een luchtige ondertoon door woordvoerders in beeld te brengen op momenten dat ze even historische feiten kwijt zijn, als hij ze vraagt of het niet wat korter kan, ze snel te knippen. Met die trucs haalt hij een beetje van de hardheid van de discussie weg. Want hard is die discussie, vol ongeloof over dat we ons in de geschiedenis zo gedragen hebben, dat we daar op de middelbare school niks over geleerd hebben, dat er nog altijd oud militairen onder ons zijn die daar gevochten hebben. En dat anderhalf miljoen Nederlanders van Indonesische afkomst zijn.
Met een iets mildere aanvliegroute kun je wellicht het gesprek er over toch voeren. “Hoe jullie die geschiedenis nooit verwerkt hebben, terwijl in Duitsland de kinderen opgevoed worden in het volste besef wat hun voorouders uitgevreten hebben” constateerde een half Duitse man na afloop.
De vergelijking met Rusland werd ook getrokken. Daar heet de oorlog met Oekraïne ook geen oorlog maar een militaire operatie.
En wat ik mezelf afvraag: als onze leiders toen in staat waren een rookgordijn op te werpen, op welke thema’s doen ze dat nú, vandaag de dag, ook weer? Rutte heeft – zijn eigen woorden – zonder visie dit land als recordpremier geregeerd. Steeds meer mensen zeggen: naar de kloten geholpen. En toch blijven veel mensen VVD stemmen. Hebben we ons met corona ook in een frame laten naaien? En die hele afhandeling van het toeslagenschandaal, waarbij de afhandeling misschien wel tien keer duurder is dan de optelsom van de geleden schade bij gedupeerden, welk frame wordt daarbij gebruikt?
Het frame dat boeren zo goed bezig zijn, het frame dat het wel meevalt met het milieu… Poddomme, daar moeten we mee aan de bak. Daar hebben we nog veel meer documentairemakers als In-soo Radstake voor nodig!
(PS: Denne van Knöldert schreef eerder een column over dit thema en over Pieterszoon Coen.)
