In Wijhe is de discussie over wel of geen auto’s in de Langstraat een gevoelig punt. In Raalte heeft de raad net een nieuw centrumplan goedgekeurd dat alweer verouderd zal blijken bij de heropening. Een gevelfonds van de VVD in Raalte zegt dat de nood hoog is, maar dat ook de partij van ondernemers geen idee heeft…
De nood is hoog in het winkelcentrum. Alleen dat zie je niet zo maar. Omdat het geleidelijk gaat. Vijftien procent (landelijk) staat leeg. Er zijn vooral nog veel kleding-, sport- en schoenenzaken en precies die gaan het het moeilijks krijgen vanwege internet.
Dat blijkt uit onderzoek door Stec Groep, dat ook tot de conclusie komt dat corona geen game changer is, de verandering was al eerder ingezet, corona zou andersom juist wel eens een vertragende factor kunnen zijn. Uit analyse van ABN Amro kun je afmeten dat er nog wel eens een grote faillissement-golf aan kan gaan komen.
De Stec Groep voorspelt een sneeuwbaleffect. Leegstand maakt winkelen ongezellig. Aanpak van de hoofdwinkelstraten heeft ‘de hoogste prioriteit’, aldus Stec, dat tot de conclusie komt dat na de problemen bij middelgrote gemeenten, nu ook de grotere steden aan de beurt zijn. De regiofunctie voor winkelen gecombineerd met horeca en cultuur, daar kon het publiek nog wel mee uit de voeten. Maar ook dat is over. “Consumenten hebben het online winkelen massaal omarmd.”
Ook grote ketens naar kleinere winkels
Het onderzoek voorspelt dat de veranderingen hard zullen gaan. Grotere ketens blijven over met kleinere winkels. Fysiek aanwezig zijn voor advies, kopen via internet, is de gedachte daar achter. Dus dan heb je al minder winkels, willen de ketens ook nog naar kleiner.
In plaats van met man en macht proberen winkels van buiten het centrum naar het centrum te verleiden, lijken de winkels zelf liever de omgekeerde beweging te maken: naar buiten het centrum, want daar heb je lagere huren, kleinere panden en goede bereikbaarheid. Stec: “De huurprijzen zijn te hoog, panden te groot en de omgevingskwaliteit elders in het centrum is vaak beter.” Dat geldt trouwens ook voor supermarkten. Die zitten hier in Salland nog centraler in het centrum dan de kerk. Met enorme overlast van auto’s tot gevolg. Dat maakt het centrum van de dorpen ernstig onaantrekkelijk. En uiteindelijk zullen ook de supermarkten het verliezen van internet. Thuisbezorgen neemt hand over hand toe. Jumbo is niet voor niets met supersnelle flits-bezorgdienst Gorillas in zee gegaan.
En nu dan?
Wat te doen?
Stec Groep: doorbreek de monocultuur, transformeer tot een divers gebied. En gemeenten moeten daarin het voortouw nemen.
Maar hoe?
Sturen op invulling van de panden. Met concentratiebeleid zorgen voor balans, met retail, horeca én cultuur, en ook veel groen om de verblijfswaarde te vergroten. Wonen ook, maar niet op de begane grond, wel bóven de winkels.
Maar ja, de huren zijn hoog, de marges laag.
De kritische massa
Pieter van der Heijde, directeur Bureau Stedelijke Planning, stelt voor ook vooral eens te kijken naar wat hij noemt de kritische massa. Hij bedoelt daarmee dat een gemeente niet zo zeer moet kijken naar herinvulling van winkelpanden naar winkelpanden, maar eerst eens een behoefteonderzoek doen. Hoeveel winkelruimte heeft een dorp eigenlijk nodig? Kijk naar Heino, dat had drie lange winkelstraten die naar het centrum leiden. In de uiteinden daarvan zit niet zo veel winkel meer, behalve bedrijven waar je graag goed met auto kunt komen zoals Hubo en Welkoop. Je kunt voor de korte termijn nog wel blijven proberen winkels te verleiden steeds dichter bij het centrum te krijgen, maar is het niet beter eerst maar eens te kijken hoeveel winkel je gaat overhouden? vraagt Van der Heijde zich af. Voor Olst en Wijhe is die vraag ook relevant, maar daar zijn de winkelstraten niet al te lang, dus concentreren lukt dan nog aardig.
Raalte is het meest zieltogend. Sinds het mislukte project van Het Schip en de immer leegstaande parkeerkelder is het centrum in beton gegoten en omsloten door grote supermarkten die vooral grote vrachtwagens en veel, heel veel auto’s tot diep in het centrum van het dorp aantrekken. Monumentale huizen én bomen hebben er voor moeten wijken. Wat is de kritische massa van Raalte-dorp? De acht van Raalte, zijnde de winkelstraten die zich als een 8 laten beschrijven? Of moet dat op den duur een 0 worden.
Kan een gemeenteraad dat wel aan?
Al met al rijst de vraag of een gemeente en een gemeenteraad deze problematiek eigenlijk wel de baas zijn. Met een gevelfonds voor Raalte- dorp, nepzebrapaden rondom de kerk in Heino en wel of geen auto’s in de Langstraat van Wijhe ga je de problemen niet te lijf.
