De agrarische wereld is in shocktoestand door de vorige week afgekondigde stikstofmaatregelen, die in sommige regio’s tot een grote kaalslag onder boeren zullen kunnen leiden. Het is ondertussen duidelijk dat stevige ingrepen om stikstof te reduceren hoogst noodzakelijk zijn en dat de agrarische wereld zo’n 2/3 van de uitstoot voor haar rekening neemt en er dus drastische maatregelen nodig zijn, maar ook in andere branches. Het gepresenteerde plan geeft helaas erg weinig handvatten voor de toekomst van de boeren, waardoor hun woede goed voorstelbaar is.
Voorgeschiedenis
Na de Tweede Wereldoorlog, waarin bleek hoe kwetsbaar de voedselvoorziening toen was, werd door een aantal Europees landen het Gemeenschappelijk Europees Landbouwbeleid (GLB) gelanceerd, waarin de Nederlander Sicco Mansholt de grote voortrekker was. Deze ontwikkeling leidde tot een enorme schaalvergroting in de landbouw, geholpen door aantrekkelijke subsidies. Deze ontwikkelingen sloegen totaal door, waardoor er boterbergen en melk- en wijnplassen ontstonden, die op de wereldmarkt gedumpt werden. Dit zorgde met name in ontwikkelingslanden voor enorme enorme problemen, waardoor geleidelijk aan veel riante regelingen weer verdwenen. Maar nog steeds gaat 40% van de EU begroting op aan de agrarische sector, geld dat wij met zijn allen opbrengen! Mansholt heeft later toegegeven enorme fouten gemaakt te hebben bij deze ontwikkeling.
Gevolgen
Als boer werd je min of meer gedwongen mee te gaan in deze ontwikkelingen, waarbij de banken met de geldbuidel rammelden, meer solvabele ondernemers kon je immers bijna niet hebben met de onderliggende waarde van hun bedrijven. Ook de toeleveranciers van voer, grondstoffen, machines, stallen enz. en de afnemers stonden te trappelen. Voor de ondernemende boer was het eten of gegeten worden en hij werd gedwongen mee te doen of te stoppen om zo steeds afhankelijker van erfbetreders te worden. Door concentraties in de afnemerswereld, zoals fusies in de zuivel-, voer-, supermarkt- en bankensector werd hun onderhandelingspositie steeds slechter, wat dan weer leidde tot nog meer schaalvergroting. (en nog meer afhankelijkheid)
Ook de grondprijzen explodeerden, deze zijn de hoogste te wereld, in een land als Duitsland zijn die maar een derde van die hier. Kostprijsverhogend dus ook weer een prikkel tot verdere efficiency. Het melkquotum was enigszins remmend op verdere uitbreiding, hoewel voor sommigen een interessant handelsproduct, maar ook weer kostenverhogend.
Toen deze regeling afgeschaft werd gingen, midden in de wereldwijde economische recessie van 2008, de boeren hi- tech stallen met alle beschikbare milieuvriendelijke installaties bouwen om hun aantal dieren te kunnen uitbreiden. De stallenbouwers waren toen de enige bouwbedrijven die geen last van de recessie hadden. Onze regering, goed thuis in de EU, net zoals de banken, gaven geen signalen af over de dreigende regelgeving m.b.t. ammoniakuitstoot. Toen al die prachtige stallen klaar waren bleken deze bijna nutteloos, omdat de veestapel plotseling niet uitgebreid mocht worden. En de boer bleef achter met een nog hogere bankschuld die hij/ zij niet rendabel kan maken. Zo groeide het dichtbevolkte postzegeltje Nederland uit tot de op één na grootste agrarische exporteur ter wereld, na de Verenigde Staten. Vragen om problemen…..
Optreden regering
Dat stikstof een heel belangrijke factor in de klimaatverandering speelt is al heel lang bekend, hoewel wij jammer genoeg in een land met veel zandgrond leven Daarin blijven een aantal ontkenners nog steeds hun kop steken met smoezen als ‘het klimaat verandert altijd al, zie de ijstijd.’ Dat is zeker waar, maar het is toch normaal dat je de gevolgen daarvan voor jezelf en je nageslacht zoveel mogelijk moet willen beperken. Anders hadden we het tientallen miljarden kostende Delta- plan niet hoeven uitvoeren en kun je de veiligheidsgordels en airbags wel uit je auto slopen, heel kortzichtig. Iedere dag zien we de gevolgen van opwarming, met steeds heftiger gevolgen. Met dreigende vluchtelingenstromen, door sommigen gelukzoekers genoemd, uit Afrika, Zuid Europa en West Nederland.
Toen enkele jaren geleden de EU nieuwe uitstootregels wilde invoeren dacht Den Haag slim te zijn (boerenslim durf ik in dit verband niet te zeggen) om hier een beetje creatief aan te sleutelen, met de PAS regeling tot gevolg, geen vuiltje aan de lucht, lekker doorrommelen. Tot de Raad van State vorig jaar vonniste dat de PAS regeling onaanvaardbaar was en toen was er paniek in de tent, omdat allemaal bouwprojecten hierdoor stil kwamen te liggen. Het is dus echt niet zo dat de coalitiepartijen een ruk naar links hebben gemaakt, maar ze konden gewoon niets anders meer en moesten optreden. Waarom die angst voor doorpakken? In de jaren tachtig van vorige eeuw hadden we de zure regen met enorme gevolgen voor de bossen. Razendsnel werden er toen uitstootbeperkende maatregelen ingevoerd, zoals katalysatoren op auto’s. Kostprijsverhogend maar uiterst succesvol.
Communicatie
De manier waarop deze maatregelen aangekondigd werden was beneden alle peil. Met dwingende toon met vage kaartjes, waardoor begrijpelijkerwijs paniek uitbrak. Helemaal onvoorstelbaar was dat alleen voor de agrarische sector deze dwingende maatregelen direct werden afgekondigd en niet voor de industrie, verkeer en luchtvaart etc. Versterkt het beeld voor de toch al verbitterde Jan met de pet, dat het grootkapitaal buiten schot gelaten wordt. Er werden voor deze sectoren wel maatregelen aangekondigd, maar geen rigide doelstellingen. De boeren wisten hun uitstoot door investeringen al met de helft terug te dringen, op eigen kosten! De andere sectoren deden nog vrijwel niets en iets in mij zegt dat de investeringen daar, anders dan bij de boeren, zwaar door ons allen gesubsidieerd zullen worden. De goedkope dooddoener de vervuiler betaalt slaat natuurlijk nergens op omdat deze kosten uiteindelijk in de prijzen zullen meewegen. Zullen we moeten accepteren, waarbij echter wel meer oog moet komen voor een eerlijker verdeling van de kostenstijgingen, maar dat is een ander op te lossen verhaal!
Deze gebrekkige communicatie heeft gevolgen voor de gevoelens van een deel van de Nederlandse bevolking dat niet direct betrokken, maar chronisch ontevreden is over al het overheidsbeleid, met mogelijk relachtige toestanden tot gevolg. Dit kan voorkomen worden door voor te stellen dat de boeren hun uitstoot minder omlaag hoeven te brengen, wanneer vakantievluchten per vliegtuig en vakantiereizen per brandstofauto verboden worden. De solidariteit met de boeren zal dan rap afnemen, ben ik helaas bang.
Toekomst boeren
Het is duidelijk dat er hard ingegrepen moet worden om rampen te voorkomen. Export buiten de EU moet beperkt worden net als invoer van veevoer. De sector moet veel minder intensief en zo veel mogelijk circulair gaan werken. Dit zal zeker prijsstijgingen tot gevolg hebben voor de consumenten, deels te ondervangen door verlaging of afschaffing van BTW voor verantwoord geproduceerd voedsel. Nu ligt ons lage BTW tarief minimaal 50% hoger dan in andere Europese landen. De boeren moeten grondig begeleid worden om deze omslag te maken en moeten heel grootmoedig schadeloos gesteld worden voor alle kosten die de laatste jaren gemaakt zijn, maar nu nutteloos blijken te zijn geweest. Ook eventuele verkoop van onroerend goed moet gefaciliteerd worden door bestuur en banken
Ook liggen er nog veel mogelijkheden in andere landen, een beetje Europeser denken dus. Dit geldt met name voor de glastuinbouw, die zwaar gesubsidieerd onvoorstelbare hoeveelheden gas verstookt en de bodem en het water zwaar belast met bestrijdingsmiddelen. In zuidelijke, dunner bevolkte en (nog) warmere landen kan deze sector veel beter uit de voeten. Ook het toeleggen op hoogwaardiger eindproducten zal lonen. Nu is het vooral kiloknallerswerk, met een slecht imago in landen als Duitsland en Frankrijk.
Een leuk voorbeeld vind je nu in de autowereld: de VW groep en Daimler (Mercedes) konden vorig jaar aanzienlijk minder auto’s afzetten door corona en chiptekort. Door zich meer op de duurdere modellen te focussen haalden ze bij lagere omzet winsten als nooit tevoren. Het Belgische wereldconcern Eternit, met ook vestigingen in Nederland, kwam in zwaar weer door het asbestverbod. Dit gaf een dip maar het transformeerde naar andere producten en is al lang weer een wereldwijd toonaangevend bedrijf in bouwmaterialen.
Ruis op de lijn
Mede door de rampzalige communicatie en de toenemende simpelheid van mensen, gaan er allerlei complottheorieën rond in zekere kringen. Er zou geen stikstofcrisis bestaan, deze is gecreëerd door (vul maar in) WEF, Soros, Gates, de rooien, bomenknuffelaars of Zelensky. Helaas hoor ik niet bij de 17.632.231 mensen in Nederland die afgestudeerd zijn in klimaatwetenschappen, maar met enig nuchter boerenverstand moet ik toch echt vaststellen dat het klimaat razendsnel verandert. Ook zou dit gebeuren om al het boerenland vol te plempen met huizen, absoluut onjuist, één van de weinige dingen die wel duidelijk wordt uit het rapport,
Vreemd is ook dat mensen die principieel overal tegen zijn altijd het woord traditie voor in de mond hebben liggen. Juist zij worden op hun wenken benieuwd. Een kleinschaliger en verantwoordere landbouw zal weer een beeld opleveren zoals we dat 50 jaar geleden nog hadden: houtwallen, meanderende waterloopjes en geen eindeloze maispercelen meer, maar veelkleurige velden. Echt traditie!
https://jaaphanekamp.com/blog/politics/science/media/2022-06-17-magie-misleiding-minachting-en-macht-het-stikstofbeleid-in-vier-termen/