Hennie Vrielink: Landbouwdorp Luttenberg kreeg geen autoweg

Door een belangenstrijd tussen de gemeente Raalte en de regio en provincie kreeg Luttenberg geen autoweg. Of het dorp daar nu rouwig om is, is nog maar de vraag.

Interessant? Deel het artikel

Luttenberg Slijkhuisbrug
Luttenberg Slijkhuisbrug

Luttenberg ligt niet aan een autoweg. De N35 ligt vijf kilometer zuidwaarts en de N348 vier kilometer naar het westen. De gemeenteraad van Raalte dacht daar begin dertiger jaren van de vorige eeuw echter anders over en heeft zich er sterk voor gemaakt een provinciale autoweg te laten aanleggen vanaf Ommen, door Lemele, over de Slijkhuisbrug over het Overijssels Kanaal, door Luttenberg om in Mariënheem te laten uitkomen op de Almelose Weg. Raalte had toen geen goede wegverbinding naar het noorden. Als je van Raalte over de weg naar Lemelerveld wilde, moest dat via de smalle en bochtige weg door Linderte. Dan kon je nog beter het lokaal OLDO-boemeltreintje van Deventer naar Ommen via Raalte en Lemelerveld nemen.

In 1935 werd het OLDO-spoorlijntje opgeheven en vervangen door een busverbinding van Deventer naar Ommen over Raalte. De firma Hardon uit Deventer had de concessie voor deze busverbinding verworven. De bussen mochten echter niet breder zijn dan 2.10 meter omdat de weg van Raalte naar Lemelerveld te smal was, “waardoor de zitplaatsen wat nauw worden.” Al snel werd er gepleit voor wegverbetering zodat er met bussen van 2.35 meter breed kon worden gereden, maar de voltallige gemeenteraad wilde liever een nieuwe autoweg laten aanleggen van Raalte naar Ommen “via Luttenberg”. Zo zou ook het gebied tussen Luttenberg en Lemele (Schanebroek) worden ontsloten. Tijdens de gemeenteraadsvergadering in 1935 liet de nieuw aangetreden burgemeester mr. H.M. van der Vijver echter een ander geluid horen: “De voorzitter deelt mede, dat er plannen bestaan na de opheffing van het lokaalspoor Deventer-Ommen de spoorbaan Raalte-Ommen te gebruiken voor den aanleg van een autoweg.” Hierdoor zou de nieuwe weg niet meer door Luttenberg worden aangelegd. De meerderheid van de gemeenteraad hield echter vast aan de route over “Luttenberg-Schanebroek-Slijkhuisbrug”. De Slijkhuisbrug, ook wel Prinsbrug genoemd, over het Overijssels Kanaal Zwolle-Almelo was onderdeel van de oude zandweg Luttenberg-Lemele.

Via Luttenberg of Lemelerveld?

Door de opheffing van het lokaalspoor Deventer-Ommen voelden de aanliggende plaatsen zich benadeeld en maakten zich sterk voor een moderne wegverbinding en autobusdienst van Deventer naar Ommen. Ze verenigden zich in 1935 in de Vereniging Streekbelangen in Centraal Overijssel. Plaatselijke belangengroepen uit Deventer, Diepenveen, Averlo, Frieswijk, Wesepe, Broekland, Raalte, Lemelerveld en Ommen onder voorzitterschap van de Raalter burgemeester Van der Vijver pleitten bij de provincie voor het tracé over de oude OLDO-spoorbaan: “Deze zaak is voor de betrokken streek zoo urgent, dat thans alle zeilen bijgezet moeten worden, om aan den toestand, ontstaan door de opheffing der [spoor] lijn Deventer-Ommen en gezien het feit dat de tegenwoordige provinciale weg niet aan moderne en behoorlijke eischen van het verkeer voldoet, zoo spoedig mogelijk een einde te maken.” De weg zou onderdeel moeten uitmaken van de verbinding tussen Noord en Zuid Nederland. “De nieuwe weg is niet alleen voor het verkeer en toerisme belangrijk, maar ook voor de handel, middenstand, landbouw en industrie” volgens de Vereniging Streekbelangen.

De gemeenteraad van Raalte bleef echter vasthouden aan het tracé via Luttenberg. De gemeenteraadsleden Joh. Oudendag en de Luttenberger J.A. Groote Schaarsberg handhaafden hun bezwaren tegen het traject over de oude spoorbaan. Groote Schaarsberg, in Luttenberg beter bekend als Wolger Tone,  hield een betoog “den grooten rijksweg” te projecteren over Lemele, Slijkhuisbrug, Luttenberg naar de Almelose Weg omdat dit het gebied tussen Luttenberg en Slijkhuisbrug ten goede zou komen. Burgemeester Van der Vijver reageerde met de verzekering “dat de groote rijksweg nooit over Luttenberg zal loopen”  en ging daarmee lijnrecht in tegen het standpunt van de gemeenteraad.

Op 29 juni 1937 diende Groote Schaarsberg tijdens de gemeenteraadsvergadering  een motie is om de autoweg toch over Luttenberg aan te leggen. De voorzitter ontraadde de motie, maar deze werd met algemene stemmen aangenomen. Streekbelangen onder aanvoering van burgemeester Van der Vijver stond lijnrecht tegenover de gemeenteraad van Raalte. In april 1938 werd er weer uitvoerig gesproken in de gemeenteraad en opnieuw een motie in stemming gebracht: “motie Provinciale Planweg van Raalte via Luttenberg naar Slijkhuisbrug”. Ook deze motie werd aangenomen. Er ontspon zich een felle discussie tussen de gemeenteraad en Van der Vijver. Gemeenteraadslid Oudendag tegen de burgemeester: “Streekbelangen heeft andere belangen dan wij hebben. Ieder strijdt voor zijn eigen zaak. Als wij een weg over Luttenberg willen bevorderen mag niemand ons dat kwalijk nemen. Toen U geïnstalleerd werd als burgemeester, beloofde U een vader voor de gemeente te willen zijn. De domste mensch kan zelfs begrijpen dat het wegplan over Luttenberg vast en zeker een uitkomst is voor Raalte.” De burgemeester liet zich niet vermurwen.

Streekbelangen en gemeenteraad kruisen de degens

In april 1938 werd er een bijeenkomst georganiseerd in de bioscoopzaal van Woolderink in Raalte. De secretaris  van de Vereniging Streekbelangen F. van Dongen en gemeenteraadslid Oudendag gingen met elkaar in debat over het gewenste tracé van de nieuwe verkeersweg. Het onderwerp hield de gemoederen danig bezig en het debat trok veel belangstellenden uit Raalte en omgeving. Van Dongen benadrukte nogmaals het tracé over Lemelerveld en niet over Luttenberg. Op de vraag waarom Streekbelangen deze route had gekozen zei hij: “Eenvoudig door een latje op de kaart te leggen. De geprojecteerde weg vormt een rechte verbinding Deventer-Ommen.” Volgens hem is de weg van interprovinciaal belang “en zal mede met het oog op de totstandkoming van de bruggen te Arnhem en Nijmegen een gedeelte worden van de grooten verkeersweg van Groningen en Drenthe naar het Zuiden des lands.” Volgens hem “is het landbouwdorp Luttenberg niet gediend met den grooten verkeersweg. […] Liep de groote weg door Luttenberg en Mariënheem, dan zouden zich deze dorpen misschien uitbreiden, doch dan zou dit ten koste gaan van het centrum van Raalte.” Oudendag pleitte nogmaals voor een weg via het mooie natuurschoon van Luttenberg “wat van belang is voor het vreemdelingenverkeer.” Het ontsluiten van het gebied Mariënheem en Luttenberg met een verkeersweg zou volgens hem het streekbelang ten goede komen.

Ondertussen hadden Gedeputeerde Staten van Overijssel zich achter het voorstel van de Vereniging Streekbelangen geschaard om de weg te laten aanleggen over de oude spoorbaan: “Uit een oogpunt van algemeen verkeersbelang is het gewenscht, dat een groote verkeersweg uitkomt in een centrum als Raalte en niet 3 km daarbuiten bij Mariënheem.” Provinciale Staten bespraken op 14 juli 1938 het voorstel van Gedeputeerde Staten in het kader van het Provinciaal Wegenplan de “aanleg van een nieuwen weg tusschen Raalte en Posthoorn, richting Heidepark en mededeling van de door den Raad der Gemeente Raalte aangenomen motie met toelichting inzake den aanleg van een provincialen planweg vanuit de buurtschap Mariënheem via Luttenberg naar Slijkhuisbrug.” Een Statenlid merkte op dat men Lemelerveld niet mag isoleren nu de spoorlijn Raalte – Ommen is opgeheven. Het Raalter Statenlid ir. J. Everts – in het dagelijks leven directeur van de RK Landbouwwinterschool van de ABTB in Raalte- deed nog z’n best Provinciale Staten op andere gedachten te brengen en bepleitte een weg via Slijkhuisbrug- Luttenberg naar Mariënheem “aan den Rijksweg Raalte – Almelo”. Gedeputeerde M. te Winkel vond de argumenten om de weg over Luttenberg aan te leggen echter onvoldoende. Desondanks diende Everts de navolgende motie in: “De Staten van Overijssel van oordeel, dat de secundaire weg Ommen – Raalte moet lopen via de Slijkhuisbrug-Luttenberg-Mariënheem, gaat over tot de orde van de dag.” De motie werd verworpen met 32 tegen 8 stemmen. De kogel was door de kerk: de nieuwe autoweg zou worden aangelegd over de oude spoorbaan Raalte-Lemelerveld. Luttenberg had het nakijken.

Betonweg

De Tweede Wereldoorlog gooide roet in het eten en pas in december 1949 werd de nieuwe provinciale “betonweg S-11” Raalte-Lemelerveld aangesloten op de zojuist gereedgekomen rondweg rond Raalte. De weg bestond uit betonplaten met tussenliggende strips. Oudere weggebruikers kunnen zich het “kadoenk-kadoenk”-geluid nog wel herinneren. Pas in 1956 werd de autoweg van Lemelerveld naar Ommen doorgetrokken over de oude spoorbaan. Tot 1956 moesten automobilisten vanaf Lemelerveld via Lemele naar Ommen. In 1970 kreeg de betonweg een nieuwe deklaag van asfalt. De zandweg van de Slijkhuisbrug naar Luttenberg door het Schanebroek, waarover de gemeenteraad voor de oorlog een autoweg had willen laten aanleggen, werd pas in 1959 een “harde weg”. Luttenbergers zullen er nu wel geen spijt meer van hebben dat er geen drukke verkeersweg door hun dorp loopt.

 

 

 

 

 

 

Word supporter van HierinSalland

HierinSalland is voor, maar ook van Salland. Word supporters en ondersteun ons. Door mee te doen of met een kleine bijdrage.

Interessant? Deel het artikel

Meer over

Blijf op de hoogte

Abonneer je op een of meerdere van onze nieuwsbrieven en ontvang elke week een update van de artikelen op Hier in Salland. Om de twee weken verloten we onder de abonnees om en om een pakket uit de biologische boerderijwinkel Overesch en de biologische Supermarkt in het Bos van Kleinlangevelsloo, beiden in Raalte. Bekijk de spelregels.

Laat een reactie achter

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Blijf op de hoogte

Abonneer je op onze nieuwsbrief en ontvang elke week een update van de artikelen op Hier in Salland. Iedere maand verloten we onder de abonnees een pakket uit de biologische boerderijwinkel Overesch in Raalte. Bekijk de spelregels.