Ik heb nergens zulke dikke mensen gezien als in de USA: die in het vliegtuig twee stoelen innamen, of alleen konden lopen door hun lichaam heen en weer te gooien, als een pinguïn. Zo’n 700.000 Amerikanen sterven jaarlijks vroegtijdig aan de gevolgen van obesitas; een enorm aantal als je bedenkt dat in de hele Tweede Wereldoorlog ca. 400.000 Amerkanen omgekomen zijn.
Het steeds meer consumeren van “extreem bewerkt voedsel”, ofwel “Ultra Processed Food”, UPF zoals ze dat in Amerika noemen, blijkt de belangrijkste oorzaak te zijn van dat mensen steeds dikker zijn. Bij UPF moet je niet alleen denken aan “junk food”, zoals snacks, drankjes met prik, koekjes en repen. Nee, UPF komt veel breder voor, denk aan: supermarkt-witbrood, diepvries pizza, lasagne, soep uit een pakje, samengesteld vlees als hamburgers, frikandel of knakworst. Soms wordt er zelfs mee geadverteerd dat ze gezond zijn, denk aan: cruesly ontbijtgranen, yoghurt met een smaakje, crackers, slaatje, mueslireep.
Waarom zijn UPF’s zo schadelijk en dikmakend?
UPF’s zijn zo schadelijk, niet alleen omdat ze vol suiker en vet zitten en vezelarm zijn, maar vanwege de bewerking op zichzelf. Ze worden van op zich gezonde grondstoffen gemaakt, als graan, mais en soja en bewerkt tot hun basis-moleculen als eiwit, gemodificeerde koolwaterstoffen en geraffineerde olie/vet. Die vervolgens samen met additieven in de gewenste structuur en vorm gegoten worden. Lang houdbaar door weinig vocht toe te voegen, maar in plaats daarvan olie en vet, voor het goede “mondgevoel”. Het is geconstrueerd eten, getest door smaakpanels op een heerlijke smaak, om zo zoveel mogelijk verkocht te worden. Energierijk voedsel dat je snel opeet en snel verteert waardoor je snel weer honger hebt. Zodat je snel weer naar de voorraadkast gaat en later naar de winkel. Het zijn de grote voedsel en drank multinationals die het rendement voor de aandeelhouder hoog hebben zitten en gezondheid vooral als een verkoopargument beschouwen, meer niet. Goedkoop eten waar toch veel aan verdiend kan worden. Ondersteund door geraffineerde reclame, vaak gericht op kinderen. Met superhelden, felle kleuren, en voor volwassenen “suikervrij”, “natuurlijk”, en van alles met het opschrift “gezond”.
(tekst loopt door onder afbeelding)
Kan de Nutri-Score ons helpen?
De Nutri-Score, die vanaf volgend jaar verplicht is, deelt voedsel in van score A (=gezond, groen) tot E (=ongezond, rood). Maar of het een UPF is wordt daarin niet meegenomen, zo krijgt witte pasta dezelfde score als volkoren pasta. Het is eigenlijk vooral een onzin score, want die kijkt alleen binnen een vergelijkingsgroep van dezelfde producten. Een “pizza met score A” is geconstrueerd door minder zout en suiker toe te voegen en wat meer eiwitten, ten opzichte van andere pizza’s. Maar als je veel A-categorie pizza’s eet, breng je echt je gezondheid in gevaar.
Welk eten maakt je niet dik?
Een keertje een diepvries pizza of lasagne zal je niet schaden, maar het is beter om een maaltijd met verse groenten van het seizoen te eten. Die zijn ook niet duur, hoewel vers eten meer bederfelijk is en daarom duurder dan lang-houdbaar eten uit UPF’s. Diepvries groente is ook een goede keuze, dat is goedkoop, tijdsparend (want al schoongemaakt en gesneden) en goed verkrijgbaar wanneer er geen verse groente zijn. Eet goed volkorenbrood, niet het wit of bruin brood van de supermarkt, en vermijdt ontbijtgranen met een lange lijst van ingrediënten waaronder glucosestroop, fructose, karamel, honing, allemaal verhullende woorden voor suiker.
Als je vlees eet, zorg dan dat het puur vlees is en niet een gemalen versie, zoals worst, hamburger, gehaktschnitzel.
Ook in Nederland is het aantal mensen met (ernstige) obesitas sterk aan het toenemen. En dan heb ik het over heel veel overgewicht. BMI van boven de 32.
Let wel: eigenlijk is een BMI vanaf 25 al ongezond.
Ik heb het hier over zeker 30% van de volwassenen.
Maar ook bij kinderen neemt het overgewicht toe: nu al meer dan 10% van de “tot 16 jarigen” is te zwaar.
Dit wordt in ons land de komende jaren in fors tempo erger. Ook hier sterven er steeds meer mensen aan de gevolgen van overgewicht.
Laat je niet geruststellen door de woorden dat dit een probleem is in de USA (dus: ver van ons bed). Het is hier ook al volop gaande en wordt dus een steeds groter probleem.