Als je het heldendicht van Gilgamesh leest over zijn absurde zoektocht naar onsterfelijkheid, dan kun je overeenkomsten zien met de zoektocht van vluchtelingen. De immigratiestromen ontstaan niet simpelweg door individuele keuzes, ze zijn in zekere zin een geïntegreerd onderdeel van het systeem. En als je er als individu een keer aan begint, houdt de reis nooit meer op.
Door Hasan Kaddour
Toen wij uit Syrië vluchtten – en anderen uit andere oorlogsgebieden – waren we niet zo zeer op zoek naar onsterfelijkheid, we waren meer op de vlucht voor de dood. Een surrealistisch epos van de grote ondoorgrondelijke zee die speelt met de ‘bootjes der dood’ en de trekkende vluchtelingen.
Ik had mijn hele leven geleefd onder de regels van een dictator, onder de veiligheidsdiensten van de dictator. Alles wat ik ondernam werd gecontroleerd, alle contacten onderzocht. De overheid, dat is iets om bang voor te zijn. Een gevoel dat er altijd is. Als een jammerende baby waar iets mee is maar je weet niet wat, zo’n gevoel, dat jammeren, dat voelde ik denk ik ook voortdurend in de dictatuur. Er is iets, je voelt je rot, maar je kunt er de vinger niet op leggen.
Maar er zijn ook positieve emoties in mijn lichaam die ik meenam. Emoties die ik nu het liefst wil uitpakken. Het moeten niet alleen verlangens blijven, niet alleen goede herinneringen. En dat is niet zo makkelijk. Want politici hebben de wereld in verwarring gebracht, instabiel gemaakt. Politiek, beheerst door de media, het tegenovergestelde van emotie. Want emoties komen vanuit het hart. Maar ik moet hier met anderen praten van achter een opgebouwde denkbeeldige muur. Op die manier kan ik met mijn emoties niet bij die van jullie komen. We kunnen elkaar niet omarmen, omhelzen. Dat geldt niet alleen hier in Olst, dat geldt overal in Nederland.
Muziek
Het kan ook anders. Een Nederlandse vrouw – met dank aan haar – nodigde me uit voor een muzikale avond met muzikanten uit Nederland en Marokko. In het Deventer zaaltje luisterden we naar de grote harmonie tussen de oosterse luit en de westerse piano. En er ontstond een harmonie onder het cultureel verschillende publiek.
Onbeschrijflijke gevoelens! Syrië en Nederland waren ineens niet meer twee verschillende dingen. Ik voelde het als één, alsof ik weg vloog tussen die twee verschillen vandaan. Ik heb zeven maanden in Deventer gewoond, in het AZC van Schalkhaar, maar dit was de eerste keer dat ik het mooie gezicht van de stad zag.
Poëzie
Daarna maakte ik kennis met de stadsdichteres van Deventer. Ik las haar poëzie. En deed mijn uiterste best haar gevoelens te vertalen in het Arabisch. Ik denk dat ik haar begreep. Ik werd er blij van. Haar gevoelens raakten mijn ziel, het leek alsof ik de gevoelens die ze in haar gedichten legt, dat ik die kon proeven. Geweldig, dat poëzie dat kan doen. Je hoeft niet letterlijk de tekst te vertalen, om toch het gevoel, de diepere betekenis, de emotie en de bedoeling er uit te plukken. Dus heb ik andersom ook gedichten van Arabische vrienden voorgedragen. En ik voelde dat ik hen daarmee ook raakte.
Muziek en poëzie. Twee talen die bij je binnen komen zonder toestemming te vragen. Ze hebben zonder meer het recht op asiel in je lichaam. Dat is pas echte integratie. Daar begint de integratie tussen mensen
Hasan Kaddour is vluchteling uit Syrië, neergestreken in Olst.
