Iedereen van ons wordt op een gegeven moment geconfronteerd met een grote of kleine schok. Normaal gesproken worden deze schokken behandeld en verdwijnen ze. We keren terug naar ons normale leven en deze ervaring (de schok) wordt een deel van ons verleden. Maar voor kinderen in oorlogsgebieden is het anders. Ze lijden veel door de schok en het verlies dat hen treft, zoals het verlies van familieleden en vrienden, het verlies van school of thuis wanneer ze gedwongen worden om te vluchten en hun toevlucht te zoeken.
Voordat ik Syrië verliet, vertelde een meisje dat nog geen tien was me hoe ze werden gebombardeerd met de vuurkracht van de Fozdika en Shilka (dit zijn soorten oorlogsartillerie). Haar woorden waren pijnlijk voor mij. Hoe kan een kind de soorten artillerie onthouden in plaats van kinderverhalen? Dit is de realiteit die aan kinderen wordt opgelegd in oorlogen voor volwassenen, met de problemen en psychische stoornissen die voortvloeien uit wat het ‘shockgeneratie’ wordt genoemd. Dit is het geval voor de meeste Syrische kinderen die nog steeds in Syrië leven, een van de meest gespannen en gewelddadige gebieden ter wereld.
Verandert de situatie na toevlucht te hebben gezocht en veiligheid te hebben bereikt?
Niemand ontsnapt aan de vuurzee van de oorlog zonder dat de vlammen ergens aan zijn kleren kleven, waar hij ook heen gaat.
Het is misschien noodzakelijk om een vergelijkbare ervaring te vermelden na mijn aankomst in Nederland. In een mooie Nederlandse tuin zat ik met een Syrische vriend wiens kinderen waren gekomen om te spelen met Nederlandse kinderen op schommels en wat spelletjes te doen.
Toen er een gevechtsvliegtuig over het gebied vloog, keek ik rechtstreeks naar de kinderen van mijn vriend en zag hoe ze onbewust naar de grond bukten en stopten met spelen. Zijn vierjarige dochter kwam aanrennen en nestelde zich bang in de armen van haar vader. Ondertussen toonden de Nederlandse kinderen geen emotie of interesse toen het vliegtuig over hen vloog.
Sommigen van hen kwamen na een vlucht binnen Syrië en anderen na de “dodentocht”, zoals sommigen de levensgevaarlijke reis over zee het noemen.
Asielreis
Een groot aantal kinderen kwam naar Nederland en Europa via smokkelroutes en het geluk was niet aan hun zijde om tot een gezinsherenigingsmanier te komen.
Deze kinderen zijn ontsnapt aan oorlog en geweld en alles wat ze hebben meegemaakt aan vernietiging, om geconfronteerd te worden met een andere realiteit en geweld tijdens hun smokkelreis over zee. Ze begrepen wat de zee en verdrinking betekenen, meer dan het romantische beeld dat ze in hun onschuldige tekeningen van de zee bewaarden.
Sommigen van hen werden misbruikt door smokkelaars en racisten, en ze hebben een tijd beleefd die absoluut niet bij hun kindertijd past.
Voor degenen wier lot nog erger was op weg naar Nederland en Europa, en die in de verschrikkelijke kampen in Griekenland verbleven of zoals nu in de vreselijke kampen in Bosnië, heeft het lijden hen veel te vroeg volwassen gemaakt, ondanks hun gestolen jeugd.
Kinderen zijn de toekomst. Deze kinderen, waarvan sommige jongvolwassenen zijn geworden na hun aankomst, dragen een enorme rugzak uit het verleden met zich mee. Ze gingen naar school en begonnen een nieuw leven, maar de vraag is: is het echt nieuw? En kunnen ze op eigen kracht de symptomen van de schok overwinnen?
Is dit op te lossen?
Een rapport van een Duitse psycholoog die directeur is van de Unie van Behandelingscentra voor Vluchtelingen en Slachtoffers van Marteling in Duitsland, geeft aan dat het antwoord nee is. Wat nuttig kan zijn, is proberen andere levensaspecten opnieuw belangrijk te maken en prioriteit te geven en dat de heftige ervaringen (de schok) niet belangrijk zijn en het leven van de persoon niet hoeven te beheersen.
Is de rol van school en ouders voldoende om deze herinneringen en de effecten ervan bij de overgang naar volwassenheid uit te wissen?
Wanneer kinderen lijden aan ernstige schoksymptomen en geen hulp krijgen, kan dit leiden tot een chronische ziekte. Er zijn ook aanwijzingen dat degenen die geen juiste behandeling krijgen en niet herstellen vanwege het gebrek aan hulp of wanhoop, dit uiten in woede en agressie. Als iemand niet in staat is om de schok te overwinnen en ervan te herstellen, kan hij ook gewelddadig worden!
Ouders, school en gemeente
Een rapport van de organisatie “Save the Children” wijst erop dat miljoenen Syrische kinderen en jongeren uit de shockgeneratie lijden aan zelfverwonding, alcoholgebruik of drugs om zich te ontdoen van de vermoeidheid die de oorlog hen heeft bezorgd.
Niet alle ouders hebben de juiste opvoedkundige vaardigheden of het vermogen om met zo’n realiteit om te gaan, en gemeenten kunnen de diepgang van de problemen niet aanpakken. Tegelijkertijd lijken scholen te wachten terwijl individuele gevallen verergeren voordat ze psychologisch worden behandeld en ondersteuning krijgen.
De rol van psychologische zorg voor deze kinderen is niet gemakkelijk
Een gezamenlijk rapport van de gezondheidsinspectie, jeugdzorg en rechtshandhaving van 8 november 2019 geeft aan dat de psychische problemen en stoornissen waarmee jongeren onder de 18 jaar te maken hebben, of ze nu Nederlands zijn of nieuwe migranten, niet op het juiste moment en op de juiste plaats worden behandeld. Meer dan 60% van hen klaagt over wachtlijsten.
Het rapport concludeert dat het huidige gedecentraliseerde systeem de psychische problemen van jongeren niet aanpakt.
Het ondersteunen van ouders met onderwijs en het zorgen voor een toekomstperspectief en ervaringen die het kind zelfvertrouwen en creativiteit geven, in plaats van alleen maar te leven als een slachtoffer, is essentieel. Dit kan worden bereikt door sport, interactie en samenleven, of familie-activiteiten.
Het onderwerp is een beetje delicaat, het gaat namelijk over kinderen en jongeren aan de ene kant en Nederland aan de andere kant. Deze kinderen zullen later samen met hun Nederlandse tegenhangers de nieuwe generatie vormen die zal bijdragen aan de verdere opbouw en vooruitgang van Nederland. Onder hen zullen artsen, ingenieurs, intellectuelen en arbeiders zijn.
De overheid, gemeenten, scholen en ouders vormen samen het kader dat de bescherming zou moeten waarborgen voor zowel jongeren als kinderen, evenals voor nieuwkomers met de beelden van oorlog en vlucht die ze met zich meedragen. Niemand wil dat zijn kinderen een realiteit beleven, zowel op het gebied van ervaringen als op psychologisch gebied, vergelijkbaar met wat de ouders hebben meegemaakt.
Iedereen streeft naar een sterk en gezond Nederland voor al haar inwoners
Hassan, die zo indrukwekkend oorlogsleed kan beschrijven vanuit zijn eigen ervaringen. Hij analyseert precies de grote problemen en risico’s voor kinderen die de oorlog hebben gevoeld, moesten vluchten en toch niet veilig zijn voor hun angsten in de nieuwe en voor hen nog zo vreemde wereld. Het nieuw uit te vinden geluk voor zijn nog jonge kinderen zijn voor hem en zijn vrouw de grote uitdaging.