“De stad Deventer heeft ons verwelkomd, de bootbewoners omarmd, net als ons toneelstuk.” Deze woorden klonken bijna unaniem onder alle leden van het team van het vluchtelingentheater dat zich in de boot in Deventer bevindt. De groep heeft tot nu toe drie toneelstukken opgevoerd in Deventer. Het eerste optreden werd gehouden in de Deventer Schouwburg, die erin slaagde om twee shows op één dag te organiseren, met ongeveer tweehonderd mensen bij elk optreden. Zie ook deze link.
(tekst loopt door onder afbeelding)
De groep en de regisseur bereiden zich voor om een voorstelling, die Gedwongen Reis heet, (wat eigenlijk bevalling betekent) te geven op initiatief van Ut Huus in het dorp Olst. De show staat gepland op 20 juni in het Holstohus-theater.
(tekst loopt door onder afbeelding)
De regisseur Nachwan Al- Rajab Agha vertrouwt op het succes van de show in Olst en zegt: “Ik ga zonder angst, want ik vertrouw op het team en hun werk, vooral nu de acteurs al ervaring en zelfvertrouwen hebben opgedaan.”
Maryam J. is een voorbeeld van angst die veranderd is in een bloeiende bloem in Salland
“We zijn niet alleen vluchtelingen, maar we dragen ook een boodschap met ons,” zei Maryam, die uit Iran komt en de hoofdrol speelt in het theaterstuk. Ze zegt dat haar rol een boodschap is naar de wereld om mensen te helpen die worden vervolgd, vooral vrouwen.
Maryam is 42 jaar oud en kwam tien maanden geleden naar Nederland. Ze werkte in Iran als manager in een computer- en telefoonwinkel. Maryam vluchtte weg van vervolging en de dictatoriale regering waarmee veel problemen zijn met betrekking tot vrijheid voor vrouwen, religie en cultuur.
Ze is nog steeds bang voor de autoriteiten daar en maakt zich zorgen om haar familie die daar nog steeds is. Daarom heeft ze gevraagd om haar volledige naam niet te noemen en wil ze ook haar foto niet publiceren. Met een bezorgde blik in haar ogen zegt ze dat omdat de publicaties online zullen zijn, deze waarschijnlijk gelezen zullen worden door de inlichtingendiensten in Iran.
“Toen regisseur Nachwan met mij sprak over het toneelstuk, dacht ik er lang over na en twijfelde in het begin,” zei Maryam. “Ik bleef tien dagen twijfelen voordat ik mijn beslissing nam omdat ik niet eerder in de theater- en acteerwereld werkte. Het was een nieuwe ervaring in alle opzichten, maar uiteindelijk besloot ik om deel te nemen aan dit project omdat ik iets wil bijdragen aan een beter en veiliger leven voor mensen.
“Ik hoop dat ik vrouwen in dictaturen zal kunnen helpen. In Afghanistan, Iran, Syrië en andere landen. We ervaren allemaal dezelfde pijn en ik wil dat de wereld dit gevoel begrijpt. Na mijn aankomst in Nederland begonnen de protesten in Iran voor vrouwen. De politie doodde daar vrouwen en arresteerde er veel. Ik was machteloos hier en ik huilde, huilde omdat ik niets voor hen kon doen. Dit gaf me een nog sterker stimulans.”
Toen ik mijn voorstelling aan het repeteren was voor drie vrouwen in het theater, begonnen ze alle drie te huilen. Ik wist toen dat ik echt op het juiste pad zat. Het had een emotionele en mentale impact op mij.
En dat pad bracht Mariam ook naar Nederland. Waarom Nederland? Met een bevestigende blik zegt Maryam dat er respect is voor vrouwen in Nederland en er is ook geen racisme. Voordat ik naar Europa kwam, wist ik niet veel, maar toen ik Italië bereikte op mijn vlucht, nam ik de definitieve beslissing om naar Nederland te komen.
Bij de eerste voorstelling van het toneelstuk, waar ook Damast in Salland aanwezig was, waren er ongeveer 200 toeschouwers.
“Was je niet bang of nerveus?” Maryam lacht: eigenlijk keek ik niet naar de mensen in de zaal, ik was gefocust op wat ik moest doen. In feite leefde ik helemaal in mijn rol. Maar na de show was ik verrast en blij met de mensen die naar ons toekwamen en vaak huilden.
Ik wil de Nederlanders die niet zo veel weten over vluchtelingen interesseren! Wie we zijn, waarom we kwamen en wat we willen. Na de show zag ik hoe sommige mensen vragen begonnen te stellen en meer wilden weten over ons en ons leven.
Ik wil je een voorbeeld geven. Er was een scène in de show waarin ze na de geboorte mijn baby zouden meenemen en in een vluchtelingenboot wilden zetten. Ik huilde toen echt. Ik voelde op dat moment de gevoelens van moederschap in mij ontwaken. Het was iets dat moeilijk in woorden te beschrijven was!
Maryam wil graag snel haar verblijfsvergunning krijgen, ze voelt nog steeds alsof haar voeten op drijfzand staan. We hebben nu geen andere keuze dan in de boot te blijven wonen, de voorzieningen zijn goed vanuit de gemeente, maar we blijven onder constante psychologische druk. We hebben nu gelukkig veel vrienden ontmoet in Deventer.
(tekst loopt door onder afbeelding)
Nachwan lacht en zegt dat Maryam beroemd begint te worden in Deventer. Maryam lacht ook en vertelt opgewonden: “Mensen beginnen me te herkennen, zelfs toen ik eens vanaf het station kwam lopen, kwamen mensen naar me toe die me kenden en met me wilden praten en vertelden veel sympathie te hebben voor de rol die ik op het podium speelde. Het is eigenlijk een goed gevoel, echt geweldig. Het lijkt erop dat we erin geslaagd zijn iets in de geesten van de mensen te implanteren.”
En wat betreft je familie in Iran, hebben ze je werk gezien en er online over gelezen? Ze lacht, ja, ze waren erg trots, mijn moeder zei: “Oh, mijn mooie meisje kan dit echt!”
Het gesprek met Maryam was speciaal en complex, want er werden veel talen gebruikt, omdat Maryam Perzisch spreekt en Turks heeft geleerd. We hadden een Turkse vriend bij ons om Maryam’s woorden in het Engels te vertalen. Ook Arabisch was aanwezig, net als Nederlands, het was een taalkundige draaikolk.
Maryam wil de mensen hier meer vertellen over de situatie in Iran, de protesten die nu plaatsvinden voor de vrijheid van vrouwen. De gemeenschap daar: nu nog een mannelijke dictatoriale samenleving waar alle wetten op de mannen gericht zijn. En de gevangenissen zijn vreselijk. Maar ik huil heel veel vanwege de slachtoffers van verkrachting, want daar verkrachten ze vrouwen in de gevangenissen, het is een vreselijk gevoel.
Elie uit Syrië is een voorbeeld van ambitie
Elie Salloum is afkomstig uit de stad Homs in Syrië en geboren in 1994 en nam ook deel aan het toneelstuk. Hij zegt: “Ik koos Nederland omdat ik er echt van houd en ik had informatie ingewonnen over dit land door veel erover te lezen. Er is geen racisme en de mensen zijn erg vriendelijk.” Elie kwam in oktober 2022 naar Nederland, is getrouwd en heeft twee kinderen die nog in Syrië zijn. Hij werkte in de IT-support bij banken.
(tekst loopt door onder afbeelding)
Elie wil een verblijfsvergunning krijgen omdat hij zijn vrouw en kinderen wil laten overkomen en hen een toekomst zonder oorlog en verdriet wil bieden. Hij wil werk vinden en is enthousiast om de taal te leren. Over zijn verblijf in Deventer zegt hij: “Ik houd van de stad en het is niet aan mij om te beslissen of ik blijf, maar ik heb familie in Amsterdam die me kunnen helpen integreren en misschien zijn daar meer werkgelegenheidskansen.”
Toen we hem vroegen hoe hij overtuigd raakte van het idee van de theatervoorstelling, lachte hij en zei: “Mijn rol was de smokkelaar en ik kwam naar Nederland door smokkel, dus ik denk dat ik begrijp hoe hard en onmenselijk smokkel kan zijn.” Hij was verrast door het grote aantal aanwezigen en de reacties van het Nederlandse publiek tijdens de voorstelling. “Geweldig dat sommige Nederlandse mensen die de voorstelling hebben gezien me soms op straat aanhouden en zeggen: ‘Waarom behandelde je de anderen zo wreed? Waarom behandelde je Maryam zonder mededogen?’ Zo ervaar ik dat mensen reageerden op het personage en het leuk vonden.”
Elie heeft een triest gevoel over het onderwerp verblijfsvergunning, hoewel hij zich comfortabel voelt op het schip en de gemeente, volgens hem, veel heeft gedaan en doet. Zelfs de burgemeester nam contact op met de IND en kwam naar het schip om aanvragen te verzamelen en deze aan hen te overhandigen, maar ze hebben er nog niets aan gedaan. “Ik hoop dat de IND eerlijker omgaat met de dossiers, want we zijn moe van de onzekerheid.”
Masoud en Kimia
Masoud Rashanzomir uit Iran, ook 26 jaar oud, kwam zes maanden geleden samen met zijn vrouw naar Nederland. Hij was een van de acteurs in de theatervoorstelling naast zijn vrouw Kimia. Masoud had eerder in Iran al in het theater gewerkt, dus hij had ervaring met podium en publiek. Hij werkte als amateur in het theater en in verschillende andere vakgebieden.
(tekst loopt door onder afbeelding)
Toen het idee werd voorgesteld om Masoud te laten deelnemen aan de toneelstuk, begreep Masoud goed hoe vluchtelingen zich voelen en hij wilde dit gevoel overbrengen aan de mensen in Nederland. Hij heeft voortdurend pijn vanwege wat er in Iran gebeurt: protesten tegen de regering en de gruwelijke situatie van mensen in gevangenissen en de onderdrukking.
Masoud is blij dat de mensen hier sympathiseren met de vluchtelingen, maar vraagt zich soms af of ze wel begrijpen hoe hoog de werkelijke druk is die daar ervaren wordt, bij onze families tot aan de politie en de regering. Masoud vertelt dat hij eens in Nederland werd uitgenodigd om aan kinderen op school te vertellen over vluchtelingen en wat zij meemaken. Een kind vroeg hem: “Waarom zijn jullie hier?” Masoud wist toen niet hoe hij het moest uitleggen. Hij kon niet zeggen dat er in zijn land een regering aan de macht is die mensen wil vermoorden om niets, alleen maar omdat we met onze vrouw op straat lopen zonder haar hijab of elkaar gewoon een omhelzing geven op straat.
Daarom wil ik in het theater werken, want theater is een universele taal. Hij is zelfs begonnen met trainingen bij een Nederlandse theatergroep in Zwolle. Hij wil een voorstelling geven over Iran en wat er gebeurt. Masoud benadrukt dat hij in Deventer wil blijven, want de stad en haar inwoners hebben hem het gevoel gegeven dat hij erbij hoort.
Nachwan: Een kaars uit Syrië die in Nederland schijnt
Uiteindelijk spraken we opnieuw met regisseur Nashwan, die we al eerder hadden gesproken toen hij net in Deventer was aangekomen zie link hier. Hij bevestigt nog steeds dat als dit theaterstuk er niet geweest was en zij niet zo door de mensen in Deventer omarmd waren, ze tot wanhoop zouden zijn gedreven. Hij voegt eraan toe dat hij zoveel mensen heeft ontmoet die hebben geholpen en vrienden zijn geworden. Tijdens de eerste theatervoorstelling voelde ik al dat ik thuis was en ondervond een zo warme omhelzing .
(tekst loopt door onder afbeelding)
Nachwan zegt dat aanvankelijk het theater alleen maar een experiment was, maar na het succes daarvan voelde ik me verantwoordelijk om het best te presteren om te streven mijn plannen om hier in Nederland in het theater te werken te verwezenlijken, als een ambassadeur van mijn moederland om het beste beeld van het Syrische volk te geven.
“Jullie zijn geen vluchtelingen, alle huizen in Nederland staan voor jullie open.” Nashwan zegt dat hij nooit dat meisje zal vergeten dat tijdens de eerste theatervoorstelling in Deventer stond en deze prachtige woorden uitsprak .” Toen werd het voor mij duidelijk dat we een boodschap uit te dragen hadden en dat deze boodschap de mensen bereikt.”
Hij vertelt ook een verhaal over de plannen om de boot te verplaatsen omdat de aanlegvergunning eind december afliep. Het idee was om hem naar een locatie iets verder weg van het woongebied te verplaatsen, omdat de huidige plek woon- en toeristisch gebied is. Nachwan vertelt dat dankzij de inspanningen van de verantwoordelijken op de boot, er daarop een informatieavond werd georganiseerd waar meer dan vijftig omwonenden op af kwamen, waaronder ook de burgemeester. De mensen vroegen om de boot op dezelfde plaats te laten liggen vanwege de prettige manier waarop de vluchtelingen zich gedroegen en de positieve ideeën die ze presenteerden.
(tekst loopt door onder afbeelding)
Toneelstuk De Gedwongen Reis komt naar Olst
Het team zullen een voorstelling geven in Olst op 20 juni en verheugen zich daar erg op, ook al hebben ze nog nooit het publiek van Olst gezien. Hij gelooft dat de show een succes zal worden, mede omdat hij heeft gehoord dat de Olstenaar erg gastvrij is
Daarnaast hebben ze ook nog een optreden bij het Saxion College op 17 mei, een erg belangrijke show gericht op jongeren die meer willen weten over vluchtelingen. De jeugd is de toekomst en dat zal hun ideeën aan hun kinderen doorgeven.
Nachwan heeft zijn basis gelegd in Deventer en heeft veel sociale contacten in de stad. Hij wil graag meer doen voor de stad en er blijven wonen en hoopt dat zijn verblijfsvergunning sneller wordt geregeld, omdat de onzekerheid een negatief effect heeft op zijn welzijn. Creativiteit heeft immers stabiliteit nodig.
Alleen jammer dat de werkwijze van de IND volstrekt onvoorspelbaar en willekeurig is. Het afhandelen van dossiers en de bureaucratische procedures veroorzaken onnodige frustratie bij mensen.
Nachwan hoopt dat hij een verblijfsvergunning krijgt, want hij heeft al verschillende opties om te werken. Hij weet niet of hij zijn brood kan verdienen door middel van theaterwerk hier in Nederland maar hoopt dat van harte. Hij heeft beloofd om zijn eerste shows gratis te geven, maar hij moet natuurlijk ook financiële zekerheid opbouwen. Daarom overweegt hij wanneer hij toestemming krijgt om te werken in de bouwsector aan de slag te gaan, waarin hij al ervaring heeft opgedaan toen hij in Saoedi-Arabië werkte.
Hij denkt er ook over na om in de drukkerijsector te gaan werken (signing), want dat was zijn belangrijkste baan toen hij nog in zijn geboortestad Homs in Syrië woonde.
Nu moeten we doorgaan met ons bestaan opbouwen en laten zien dat vluchtelingen ondernemende personen zijn. Hij is erg optimistisch is over de toekomst, gebaseerd op zijn eigen ervaring en ook optimisme over de inwoners van Deventer die hem alle genegenheid tonen.
