In de begindagen van mijn verblijf in Nederland, toen ik nog in kamp Schalkhaar verbleef, hadden we les over integratie, leerden we over gebruiken, normen en waarden en kregen we een praatje over verschillende gebruiken tussen culturen.
Door Hasan Kaddour
Eerste kennismaking
De leraar vertelde destijds dat als je een vreemde was en in een nieuwe woonplaats terecht kwam, het moeilijk zou blijken voor mensen om je snel te accepteren en hij gaf een voorbeeld: stel je voor dat je in een stad in Syrië terecht zou komen, hoe zou dat daar gebeuren en wie zou je helpen? Toen zei ik tegen hem: “Nou, als dat gebeurt, zorg er dan voor dat je je vastenperiode in het ene huis onderbreekt, in dat ene huis luncht en in een ander huis gaat slapen.” De gedachte daarachter is dat mensen je op deze manier zullen willen verwelkomen, iedereen wil je uitnodigen in zijn huis.
Culturele verschillen (?)
Dit zette me aan het denken over het onderwerp van het culturele verschil in deze kwesties (hulp bieden, hulp vragen, hulp verlenen….) tussen mijn oude samenleving en mijn nieuwe leefwereld hier, waarbij ik opmerkte dat het vragen of aanbieden ook afhangt van de soort en hoeveelheid hulp Naast het verschil in mensen heeft ieder mens een ander karakter.
Om hierover te kunnen schrijven heeft jaren geduurd, met wisselende ervaringen. Nadat ik in Olst kwam wonen en meer met Nederlanders omging in deze vijf jaar heb ik zeer goede vrienden gemaakt. Toen mijn vrouw ruim een jaar geleden zwanger werd van mijn eerste dochter, merkte ik hoe Nederlandse vrienden zich om ons heen verzamelden en hulp gaven die voor ons echt een troost was en die wij erg konden waarderen, omdat de afstand tot onze eigen familie en verwanten zo groot was. Maar zij gaven ons het gevoel dat we behoren tot dezelfde familie.
Vragen om hulp
Aan het begin van mijn verblijf in kamp Schalkhaar ontmoette ik een medewerker van Vluchtelingenwerk Nederland (VWN) die me ergens mee wilde helpen. Zij vertelde me destijds: “Nou hier moet je uitdrukkelijk om hulp vragen en wees niet verlegen. Als een Nederlander je hulp aanbiedt, moet je die accepteren en niet aarzelen. Want wie je hier hulp aanbiedt meent echt dat hij dat wil.”
In feite heb ik dit advies jarenlang in de wind geslagen. Mijn Syrische denkwijze zei mij nog steeds dat ik niet behoorde te vragen omdat dat bedelarij zou zijn en als iemand dan hulp aanbiedt, wees dan heel bescheiden en vraag niet te veel, ongeacht wat de ander aanbiedt! Verlegenheid is altijd mijn reactie en ik ben er langzamerhand achter gekomen dat dit een vergissing is.
In Syrië is het vragen van hulp een aanslag op je eigenwaarde. Je hoort geen tweedehands dingen aan je kennissen te vragen. De cultuur van het recyclen van gebruikte dingen bestaat zelfs niet en zou vaak als een schande beschouwd worden. Daar behoor je alles nieuw te kopen, ook als je maar een minimuminkomen hebt, net boven de armoedegrens. Tegelijkertijd moet je niet om meer vragen, ook al wil de persoon die je wil helpen dat wel, want om meer vragen wordt gezien als uitbuiting en hebzucht.
In Nederland is het heel anders, je moet om hulp vragen om iets te krijgen, zo las ik in de memoires van een Britse man die in Nederland woonde en de bijzonderheden van het Nederlandse volk beschreef. Toen toen hij zijn boodschappen in een winkel betaald had, liet hij deze per ongeluk op de grond vallen. Hij begon ze op te rapen en niemand kwam hem helpen. Maar zei hij, “als ik mensen om hulp gevraagd had, hadden ze die onmiddellijk gegeven.”
Aan de andere kant hadden wij ook een persoonlijke ervaring: mijn vrouw en ik en mijn dochter van een paar maanden oud keerden met de bus terug van Deventer naar Olst. Het kind zat in de kinderwagen en toen we in de bus stapten, zat er verder alleen een vrouw achter ons. Toen we net ingestapt waren merkte mijn vrouw dat ons kindje stikte. Mijn vrouw viel bijna flauw van schrik terwijl ik het kleine meisje zachtjes op haar rug sloeg zotdat het gelukkig goed afliep. Mijn vrouw bleef zich de hele dag afvragen waarom de de vrouw achter ons niet geholpen had. Conclusie: we hadden haar om hulp moeten vragen.
Hulp aanbieden
Een belangrijk verschil voor ons in Nederland is, dat hulp pas geboden wordt nadat je erom hebt gevraagd. Doe je dat inderdaad, verbaas je je hoeveel hulp dan geboden wordt. Je hoeft zelfs niet expliciet om hulp te vragen om deze van alle kanten te krijgen. Je Nederlandse vriend vraagt je: Wil je hierbij hulp? Je antwoordt dan aan de Nederlander ja of nee en als je nee zegt, dan begrijpt hij onmiddellijk dat wat hij heeft aangeboden om te helpen niet nodig is. Maar als je ja zegt, zul je vaak verbaasd zijn dat deze vriend zijn agenda voor de hele dag leegmaakt om je te helpen. En heel serieus te helpen!
Op de Syrische manier gaat dat anders: Als je ja zegt, betekent dit dat je vriend zal proberen te helpen en misschien zelfs alleen maar uit beleefdheid hulp zal bieden. En als je nee zegt, betekent dit voor hem niet het einde van het gesprek, hij zal blijven vragen, accepteert je weigering niet en er kan zelfs een punt komen dat hij je bezweert dat hij je tegen je wil toch zal helpen!
In feite kun je zeggen dat mensen die in emotionele samenlevingen leven (een samenleving waarin het emotionele gevoel superieur is aan wat praktisch en realistisch is), zoals de Syrische, geloven dat mensen uit praktisch denkende samenlevingen mensen zonder emotie zijn, ze kunnen alleen maar praktisch denken.
Dit soort ervaringen zijn leerzaam voor samenlevingen waarin immigratie, asiel en co-existentie een rol spelen, zodat deze mensen elkaar en hun leefwerelden beter leren begrijpen.
Mijn persoonlijke ervaringen met de Nederlanders waarmee ik in contact kwam waren prachtige voorbeelden van onbaatzuchtige bereidheid en liefde om te willen helpen. En nog eens en nog eens! Neem van mij aan: Nederlanders zijn bijna nooit robots, behalve soms bij de overheid en dienstverlenende instellingen :).
Nog een voorbeeld: mijn vrouw en ik waren aan het nadenken over waar we ons kleine meisje van anderhalf jaar oud moesten laten als we over een paar maanden naar het ziekenhuis moeten voor de geboorte van onze zoon en we dachten we aan een een onze bevriende families in Olst. Dus we nodigden onze vriendin uit voor een kopje thee om haar ons verzoek voor te leggen. Ze was blij te horen over de komende geboorte en voordat we het haar zelfs maar hadden kunnen vragen bood ze al aan dan op ons dochtertje te willen passen! Een prachtig voorval.
Als het over hulpverlening gaat, zoals ik hierboven al schreef zit dat erg goed hier. Vrienden helpen elkaar over de hele wereld, maar Nederlanders willen helpen op een bijzondere manier.
Lokale verschillen
Ik vroeg een vriend om me te helpen om een bed en wat meubels voor de kamer van mijn kind te vervoeren vanuit een stad wat verder weg. De vriend kwam onmiddellijk met zijn auto en huurde een aanhangwagen. Hij hielp me om alles naar boven te dragen of ik kan beter zeggen dat ik hem daarbij hielp:), want mijn vriend is wat meer atleet dan ik :)…
Toen we alles uitgeladen hadden, had mijn vrouw een Syrische maaltijd klaargemaakt. Mijn vriend vond het maar raar om een vriend uit te nodigen om te eten wanneer hij met iets helpt, terwijl dat voor ons vanzelfsprekend is.
Ik herinner mij dat ik dingen bij Market Plus kocht en ze ging halen. Verschillende spullen moesten ingeladen worden. Een medewerker bracht ze bij mij en vroeg me elke keer: “Staat u mij toe dit te dragen? Mag ik dit hier in de auto leggen?”. Ik vond dat heel vreemd.
We hebben een grap in Syrië, waarbij we de mensen van Damascus (de hoofdstad) ervan beschuldigen personen die de weg kwijt zijn nooit de juiste weg te willen wijzen. Het is niet echt waar, maar dat is een eigenschap geworden die een eigen leven gaan is gaan leiden over de inwoners van Damascus. Ik weet niet of er hier in Nederland een soortgelijke grap bestaat over een of andere stad, ik denk wel dat bijna alle mensen soortgelijke grappen hebben, nietwaar Arnim, Zvola, Raleh :)?
Als resultaat van mijn observaties ontdekte ik dat de Nederlanders altijd hulp willen bieden, ook al zijn het praktische mensen, en in feite bieden ze zelfs praktische hulp, ze zullen je eerst helpen met een precieze datum, en dan met nauwkeurige hulp die afhangt van de agenda!
Conclusie
Uiteindelijk zijn al mijn observaties gebaseerd op de omgang met mensen uit Salland, dus uit een agrarische plattelandsgemeenschap en het is bekend dat plattelandsgemeenschappen niet zo complex zijn in relaties als in de grote stad en vanzelfsprekend altijd willen helpen .
