Als je Harry Keijzer vraagt wat hij duurzaam doet, is de tegenvraag wat duurzaam precies is. De definitie die hij zelf gebruikt is groot en groots: het netto resultaat van gebruik van materialen moet in evenwicht zijn met wat de natuur ons kan aanleveren. Hij kwam tot die definitie toen hij in de tropen werkte. Harry vraagt zich ook af waarom installaties zichzelf moeten terugverdienen. “Dat vraag je je bij een auto ook niet af!”
Door Harry Keijzer
“Als je maar duurzaam doet dan is het ok. Maar wat is duurzaam? Voor mij is het een heel ruim begrip dat niet stopt met plastic afval weggooien in de plastic container of een paar zonnepanelen op het dak. In grote lijnen komt duurzaam bij mij erop neer dat het netto resultaat van gebruik van materialen in evenwicht is met wat de natuur ons kan aanleveren. Dit principe werd mij duidelijk tijdens mijn werkzaamheden als landbouwkundige in de tropen. Binnen de landbouwsystemen kozen we voor gewassen en producten om op het land te verbouwen op een dusdanig manier dat er niet meer werd afgehaald dan de grond en het klimaat kon leveren. Dus geen roofbouw met gewassen die de grond uitputten en overmatige externe inputs zoals kunstmest. Interessant is te zien dat deze teeltmethodes die we toepasten in de tropen nu ook steeds meer hun weg weten te vinden in Nederland.
Zonnepanelen in de Amazone
In de jaren ‘90 in het Amazone gebied van Bolivia heb ik voor het eerst een zonnepaneel gekocht en geïnstalleerd en kwam ik in contact met duurzame energie opwekking. Het doel was om een radio zender/ontvanger van stroom te voorzien zodat we gemakkelijker konden communiceren vanuit het hoofdkantoor met een van de dorpen waar we werkten. De prijs voor zonnepanelen lag toen nog rond de twintig euro per Wattpiek. Wel iets anders dan de 0,25 euro per Wattpiek die we er nu voor betalen.
Na jaren op verschillende plaatsen in de tropen gewoond te hebben zijn we met het gezin weer naar Nederland verhuisd. In Nederland werd ik gevraagd om voor een bedrijf in Deventer zonne-energie projecten in Afrika en Latijns Amerika op te zetten en te begeleiden. Sindsdien heb ik vele projecten en installaties ontworpen en gebouwd in Afrika. Van rurale elektrificatie-projecten tot en met PV-parken bouwen voor bedrijven die elektriciteit nodig hadden. Meestal waren deze PV-systemen voorzien van accubanken omdat de meeste systemen daar niet gekoppeld waren aan het elektriciteitsnetwerk. De systemen die we adviseren en bouwen in de tropen zijn meestal een hybride vorm van energieopwekking en energie-opslag bestaande uit PV, Biomassa, Biogasvergisting, Diesel- en/of Biogas-generatoren en Accubanken. Ook hier weer interessant om te zien dat deze energie-opslagsystemen die we al bouwden in Afrika nu ook aandacht heeft in Nederland.
Vorig jaar maart gooide corona roet in het eten bij mijn Afrikaprojecten. Met wat kunst en vliegwerk lukte het nog net om vorig jaar om deze tijd net terug te komen vliegen uit Djibouti waar we een bespreking hadden met een klant uit Somalia voor een 2MW zonne-energiepark met energie-opslag. Het energieproject wordt nu gebouwd en zal een enorme kostenbesparing teweeg brengen in Mogadishu waar 1 kWh rond de 0,5 Euro kost. Dit omdat de diesel voor de dieselgeneratoren erg duur is. PV is stukken voordeliger en vele malen duurzamer.
Eigen huis
Reizen naar Afrika zat er verder niet meer in. Op zich kwam dat wel goed uit. We hadden net een nieuw vrijstaand huis betrokken dat we graag wilde verduurzamen. Het resultaat was dat mijn vrouw en ik erg veel zelf hebben kunnen doen aan de verbouwing. Het hele huis werd gestript. We konden op een gegeven moment van de begane grond in het huis, dat wil zeggen vanuit de zandlaag op de grond, zo op de onderkant van de dakpannen kijken, want ook de eerste verdieping was gedeeltelijk weg gesloopt. Op de zandboden hebben we 32cm Pir platen geplaatst. Daarop een 16cm cement vloer met elektrische vloerverwarming gevoed door het PV systeem. De vloer hebben we zo dik gemaakt zodat deze functioneert als warmte accu. Dat betekent dat wanneer de zon een dag niet schijnt en er dus weinig of geen energie uit de zonnepanelen komt, we de ruimtes op temperatuur houden met de warmte die in de vloer zit. De wanden hebben we voorzien van voorzetwanden van 14cm Pir met gips panelen voorzien van isolatie, direct geplakt op de binnenmuur. Ook de spouw is inmiddels geïsoleerd. De ramen en deuren zijn voorzien van triple beglazing. En tussen de sporen van het dak 12cm steenwol en op de sporen 14cm Pir platen.
Van het gas af
Tijdens de koude periode in het begin van het jaar dachten we dat we de vloerverwarming wel aan zouden moeten zetten. Niets is minder waar. Ook bij min 15 graden Celsius hebben we de elektrische verwarming niet aangehad. We konden alles goed warm houden met onze houtkachel die we maar een paar uur per dag aan hadden.
Onze energie komt van de 134 zonnepanelen; 45 kWp. Veel te veel voor ons energie verbruik, maar ons motto is dat we graag een bijdrage willen leveren aan de productie van energie als we dat kunnen. Beetje jammer is wel dat je daardoor gestraft wordt door het hoge vastrecht tarief van de netbeheerder. Volgende maand willen we een warmtepompboiler aansluiten die voor ons het warm water gaat leveren voor de douche. Als dat gebeurd is kunnen we ook van het gas af, het gas gebruiken we nu alleen nog voor de douche. Op zich hadden we kunnen volstaan met een elektrische boiler gezien onze hoeveelheid zonnepanelen, maar ook hier gaan we hopelijk rond de 60% besparen op de elektriciteit met deze warmtepomp boiler.
Terugverdienen, wat is dat eigenlijk
Ik heb mij wel gerealiseerd dat een oud huis vrij moeilijk te verduurzamen is en dat het ook veel geld kost. Ik denk niet dat de investering die we gedaan hebben zichzelf binnen de vijftien jaar terugbetaald. Maar dit is heel erg relatief, want wat betekent dat nu eigenlijk, dat terugverdienen? Ga je rekenen met prijzen van gas en elektriciteit die je dan niet gebruikt en dit dus elke maand bespaart en dit zou dan je “afbetaling” zijn op de woning verduurzaming. Wat gas en elektriciteit nu kost is alleen maar gebaseerd op win kosten (dus geen productie kosten!), transport en belastingen. Een andere vraag die je je kunt stellen is waarom een investering in je energievoorziening zichzelf moet terug verdienen. Als je een auto of een TV koopt wordt hier ook niet naar gekeken!
Informatie, wie heeft de kennis
Helaas heb ik ook gemerkt dat we ondanks het feit dat we in een energie transitie zitten in Nederland ook bij de vak-experts er nog steeds vraagstukken zijn over verduurzaming van een woning. Om aan informatie te komen is niet echt gemakkelijk en de stimuleringssubsidies op verduurzaming vanuit de rijksoverheid zijn vragen.
Er is nog veel te verbeteren en te doen op elk niveau. Desalniettemin mijn motto is en blijft dat als je iets kunt verduurzamen, stel het niet uit en doe het gewoon. Hoe klein de actie ook is, een goed klimaat en verduurzaming begint echt bij jezelf.
Volgende
Voor de volgende week ben ik wel benieuwd wat Theo Smidt en Atty van de Brake duurzaam doen!
