Het valt me op. Als er ergens iets vervelends of ernstigs gebeurt, dan wordt al gauw een zondebok aangewezen. In de politiek wordt snel gegrepen naar deze term. Daarna volgt gemakkelijke praat: de zondebok moet gestraft of, liever nog, weg.
Even de betekenis van zondebok: ‘
Iemand die de volledige schuld krijgt en bestraft wordt voor iets wat verkeerd gaat, ook als hij die verantwoordelijkheid met anderen deelt of als die beschuldiging onterecht is.’
Dagelijks lees ik in de krant over zondebokken. Voorbeeld. Een verwarde man begaat een ernstig misdrijf. Daarna lees ik dat er over deze man eerder meldingen zijn gedaan bij de politie. Die kwam kijken, maar deed niets, óf mocht wettelijk niets doen. Toch verschijnen er berichten dat als de politie wel eerder had ingegrepen het misdrijf niet had plaatsgevonden. De politie had moeten ……. Ja, de oplossing is zo eenvoudig aan de borreltafel. Het aantal meldingen bij de politie over verwarde personen is in tien jaar tijd verdrievoudigd, naar 150 duizend in 2023. Dat kost naar schatting vijfhonderd fulltime politiemensen per jaar. Het eind van het liedje is vaak dat de verwarde man weer naar huis gaat, of de straat op. Ook omdat er – door de bezuinigingen – geen plek is om hem te behandelen.
We willen een schuldige aanwijzen. Dan kan het opgelost, is de gedachte. Maar zo eenvoudig is het probleem niet.
Iets vergelijkbaars zie ik bij jeugdzorg. Zodra er met een kind iets misgaat, dan is jeugdzorg de zondebok. Natuurlijk is het vreselijk als er iets met een kind gebeurt. Ook hier geldt: het aanwijzen van een zondebok is geen oplossing. Ik heb jeugdzorg een tijdje van nabij meegemaakt toen we twee pleegkinderen, 14 en 16 jaar, kregen. Ik zag hoe de mensen van jeugdzorg heen en weer vlogen tussen brandje hier en conflict daar. Ruziënde ouders, die over de hoofden van hun kinderen, hun gelijk wilden halen. Of de jeugdzorg dat even wilde oplossen. Medewerkers met te veel kinderen onder hun hoede. Met tig kinderen gaat het goed, en soms helemaal mis. Dan is jeugdzorg een gemakkelijke zondebok.
Ik heb ook niet direct een oplossing. Het zal zeker helpen om meer vertrouwen te hebben in mensen die dagelijks in de frontlinie staan. Zij handelen naar beste kunnen. We moeten samen zoeken naar oplossingen i.p.v. direct een schuldige noemen.
Zondebokken vind je ook voor kleine dingen, ook in Olst. Het is al zo’n vier weken donker in een deel van het centrum van Olst. Rondom de spoorwegovergang weigeren de lantaarns dienst. Erg? Nou, het ziet er, als je aan komt fietsen, beetje dreigend en unheimisch uit. De zondebok? De gemeente en/of Enexis. Of toch een gevolg van tekort aan technisch geschoolden?
We weten één ding zeker: Er komt iemand om te repareren. En als u die man straks in het zelf gegraven gat ziet staan om weer licht te brengen, kunt u tegen hen beginnen over de zondebok.
U kunt het ook hebben over de oplossing en het licht, dat gebracht wordt. Zie het maar als symbool in deze soms donkere wereld.
