Het schijnt goed te zijn voor m’n brein. Tenminste dat zegt prof. Scherder, neuropsycholoog. Kruiswoordpuzzelen. Het is volgens de professor ook nog goed om het krijgen van dementie te voorkomen of te vertragen. Dat is een mooie bijvangst. Want het is niet de reden waarom ik graag die puzzels maak. Het is meer een leuk tijdverdrijf, de uitdaging aangaan om het helemaal in te vullen, even de zinnen verzetten.
Het levert soms ook irritatie op. Als er woorden worden gevraagd, waarvan ik nog nooit heb gehoord en die ook niemand gebruikt. Bijvoorbeeld: gewoonte met vier letter. Het wordt vaak gebruikt, dus nu weet ik het wel. Het is usan. Heeft u dat woord ooit gebruikt? Wat me ook ergert is als de omschrijving duidt op een Engelstalig woord. Ik zou zeggen bij kruiswoordpuzzels: Nederlands eerst.
Over taal gesproken Wist u dat er tegenwoordig een NOS-journaal is in gemakkelijke taal. Dat is om 17 uur op de televisie. Het is bedoeld voor mensen die de Nederlandse taal om één of andere reden wat minder machtig zijn. De NOS heeft e.e.a. onderzocht en ontdekte dat het NOS Journaal van acht uur voor veel mensen te moeilijk is om te bevatten. Is de oplossing dan om een apart journaal te maken? Op een tijdstip dat weinig mensen goed uitkomt?
Of ga je in het journaal van acht uur, toch het belangrijkste, zó vormgeven met taalgebruik dat voor iedereen te begrijpen is. Het is immers de taak van een journalist van een massamedium om het nieuws zo uit te leggen dat iedereen het kan begrijpen. Bijvoorbeeld naar aanleiding van het overlijden van kok Jonnie Boer.
Om acht uur: Jonnie Boer stond aan de culinaire top. Om vijf uur: Jonnie Boer was de beste kok van Nederland. Waarom dan twee verschillende journaals? Jonnie Boer hield overigens van eenvoudige gerechten. Voor zover ik weet, zijn lievelingsgerecht: Snoekbaars uit Noord-Overijssel bestreken met appelstroop.
Hierboven noem ik Scherder neuropsycholoog. Die term zou moeilijk liggen in het vijf uur Journaal. Ze zouden het uitleggen. Een neuropsycholoog houdt zich bezig met hoe hersenen werken en hoe hersenfuncties invloed hebben op het dagelijks functioneren, vooral bij hersenbeschadiging of aandoeningen zoals dementie. Zou deze toevoeging niet ook voor kijkers om acht uur heel welkom zijn?
Een journaal in gemakkelijke taal kost dus wel meer tijd. Ook wordt er iets langzamer gesproken. Dat kan ook heel goed in alle journaals. Nu zitten er heel veel onderwerpen in. Met name de korte berichten kunnen wat mij betreft geschrapt. Weet u om half negen nog wat er allemaal in het nieuws voorbijkwam? Ik niet. Misschien nóg meer kruiswoordpuzzelen?
Ik kijk nog even in de tv-gids. Daar lees ik dat het niet het NOS-journaal in gemakkelijke taal is, maar in makkelijke taal.
Makkelijk, da’s logisch. Cruijff zei het al.
Eenvoudige taal is zo simpel nog niet. Het is vooral belangrijk om korte zinnen te gebruiken. De neuropsycholoog zou ik daarom liever als volgt uitleggen:
>>Een neuropsycholoog heeft veel verstand van de werking van je hersenen. En hoe dat je gedrag in het dagelijks leven beïnvloedt. Ook als er iets mis gaat, bijvoorbeeld bij een hersenbeschadiging of dementie.<<
Bij het gebruik van lange zinnen loop je bovendien het risico dat je zelf het overzicht verliest en daardoor veel sneller fouten maakt in de zinsopbouw.
Hoewel het heel zinvol is om je altijd bewust te zijn van je taalgebruik en voor welke doelgroep(en) je schrijft, ben ik van mening dat je niet altijd alles eenvoudig hoeft te houden en dat je dus nooit meer 'moeilijke' woorden zou mogen gebruiken. Je mag m.i. mensen ook best een beetje uitdagen. En met de hedendaagse online informatie voor het grijpen, is het heel eenvoudig om een begrip, dat je niet begrijpt, even op te zoeken. Daar word je vocabulaire alleen maar uitgebreider van. En dat is mooi meegenomen.
*…wordt je vocabulaire…