Ik lees het boek ‘leren denken als Socrates’. Het was alsof ik las hoe ikzelf denk en hoe mijn alter ego Denne van Knöldert dat in de overtreffende trap doet. Denken als Socrates? Denken als Denne!
De zon een grote hete vuurbal? Socrates had zo zijn twijfels.
- Waarom kon hij dan wel in het vuur van de smederij van zijn vader kijken en niet in het vuur van de zon?
- Waarom groeien planten wel van de zon en niet van dat vuur in de smederij?
- En waarom wordt je van het vuur in de smederij nier bruin en van de zon wel?
Een beetje op die manier denkt Denne van Knöldert ook.
Bijvoorbeeld toen Silvia Denne vroeg om hier in dit literair café een voordracht te houden.
Maak ik literatuur dan?
Of hebben ze alle literaire Sallanders wel gehad, dat ze nu aan het tweede garnituur begonnen zijn.
‘Ja maar’, zo denken wij, Socrates en Denne van Knöldert.
Ik als Harrie Kiekebosch trouwens ook. Ik ben zó’n ‘ja maar’ dat toen ik met mijn werkgever de laatste vijf jaar van mijn loopbaan doornam, dat ze maar weinig bedenktijd nodig hadden toen ik een vervroegd pensioenaanbod voorstelde.
Waren ze toch maar even een lastpak armer, moeten ze gedacht hebben.
Zijn ze zo maar even een creatief vernieuwer armer, dacht ik.
Over mij bestaat een misverstand dat ik altijd overal tegen ben. Een lieve jongen (geen misverstand), maar overal altijd tegen (wel een misverstand). Ik kreeg na een jaar verkering een roze zelfgebreide trui van mijn vriendin met de letters ‘ik ben tegen’.
Maar ik ben niet tegen. Ik stel altijd vragen.
- Waarom dan?
- Hoe zit dat dan?
- Van wie heb je dat?
Dan blijkt vaak dat we zo maar wat zeggen. Gisteren nog, iemand was tegen de thuisbatterij omdat die brandgevaarlijk zou zijn. Als je dat fact checkt is een gasfornuis veel brandgevaarlijker.
Dat gaat over mij als Harrie. Maar Denne van Knöldert is hier uitgenodigd. Wie is dát dan eigenlijk?
Nou, om een kort verhaal lang te maken. Mijn opa woonde vroeger op een boerderij met de naam Knöldert. Boerderijen hadden in die tijd namen, net als kastelen en havezaten dat nu nog steeds hebben. De boer nam als achternaam die boerderijnaam over.
Ja geachte toeschouwers, de ontwikkeling kwam aan deze kant van de IJssel wat laat op gang, omdat ze aan de andere kant eigen volk eerst stelden.
Det kan Denne hier wel zeng, jullie komt toch ollemoal van disse kaante van de rivier? Of nie!
We hebben het over de tijd van niet eens een landlijntelefoon, van wegen in het buitengebied die niet eens een naam hadden. Ramele was de streek waar ik opgroeide, Ramele 52 het adres. In die tijd kwamen vakantiekaartjes ook gerust over met ‘Lijster, Raalte Noord, dat eerste huis tegenover de zandbak waar ze zo’n extra verdieping bij opgebouwd hebben’.
De naam van de boerderij als achternaam was ook handiger omdat je in die tijd dicht bij huis verkering zocht en dan heb je al snel veel mensen met dezelfde achternaam.
Zo werd mijn opa Mans Tibben dus Mans van Knöldert. Mijn moeder heette Mariet, maar werd Zus genoemd, want Marieten daar had je er ook een hoop van. Zij was dus Zus van Mans van Knöldert. En daar ben ik, Denne weer een zoon van.
In het Sallands dialect is die of diegene Denne. Denne doar!
Soms ben ik Harrie, soms Denne.
Als journalist moet Harrie zich aan feiten houden.
Denne hoeft dat niet.
Soms heeft Harrie een dagje vrij.
Denne nooit.
Dat is voor anderen wel eens lastig.
Radio Oost zond ‘n van te voren opgenomen column uit van Denne. Dat ie op vakantie was in Toscane en daar een ongeval kreeg toen hij op de racefiets zijn snelheidsrecord boven de 80 kilometer per uur verbeterde. De buurvrouw even later op straat: “Gottegod, ik dach det in Italië in het ziekenhuus lag!
In het volgende voorbeeld was ik Harrie:
Mijn schoonvader vertelde over een ongeval in Heeten en dikte dat behoorlijk aan
Ik zeg: maar is dat wel zo gegaan?
Ja zeker, het stond zelf in de krant.
Ik zeg, ja wet ik, ik heb dat stukkie geschreven!
Socrates hangt met zijn ‘ja maar’ de filosoof uit
Harrie de journalist
Maar Denne kan naar hartenlust uit de duim zuigen. Het hele jaar door, niet alleen op 1 april.
De Harrie in mij is vandaag trouwens precies een maand opa, dus over een jaar of vier moet ik de hele dag mijn veters goed gestrikt houden, of met kleine Teun meespelen en er dik intrappen.
Als Denne schreef ik vorige week een column over het sluipverkeer tussen Wijhe en Zwolle omdat de dijkweg dicht is. Onze Sallandse volksaard gaat over noaberschap, heanig an doene want het kump wè. Nou, schreef ik, daar zie ik niks van terug bij dat sluipverkeer. Foei wat jakkeren.
Ik sluit die column af met dat Denne een boete krijgt omdat hij óók op een sluipweg rijdt.
“Maar ik was op weg naar mijn biologische supermarkt op het platteland.”
“Hier een supermarkt? Maak dat Zus van Knöldert maar wijs. Voor de boodschappen moet je in het dorp zijn,” zei de snor onder de pet en gaf me een boete van 250 euro.
Ik kon hem ook zo honderd euro geven, maar dat had ik niet bij me.
“Of veertien dagen de gevangenis in,” zei die.
Nou, daar heb ik mijn handtekening onder gezet. Want tegenwoordig mag je veertien dagen eerder de cel uit.
En dan is de vraag dus: wat is daar allemaal van waar?
Ze hadden de NOS te pakken met een 1 april grap. Vlaardingen wilde de naam van café Mes veranderen om wapenbezit tegen te gaan. Foei wat was de NOS boos dat Vlaardingen bij hoog en bij laag vol hield dat het echt géén 1 april grap was.
Hoe mooi is dat, dat degene die in foeke genomen is kwaad wordt!
Waarom worden ze níet kwaad als de VVD de NOS voorliegt. Over nareizigers of met ‘laten we eerst proberen of de branche het zelf kan oplossen.’
Is dit hele kabinet geen leugen?
- Met de in Salland geboren BBB die eigenlijk een lobbypartij is.
- Vanwege Faber stel ik voor dat iedereen dit jaar de koninklijke onderscheiding weigert.
- En Faber zelf: een enkelband zou ik zeggen en een verbod zich de volgende verkiesbaar te stellen.
- Sallander Eddy van Hijum schijnt zijn ontslagbrief al ingediend te hebben omdat Fabers beleid haaks staat op Sociale Zaken.
En andersom, mogen wij ook boos zijn op de NOS als zij ons voorliegen?
- Met wolvennieuws zonder te zeggen dat honden een factor tien meer schapen doodbijten
- en dat de boer meer voor een doodgebeten schaap krijgt dan bij de slachterij?
- Ook al had hij geen wolfwerend hek?
En daarbij, moet onze publieke omroep zich bezighouden met de naam van een café in Vlaardingen Leg liever een filosofische lat langs de kern van de 1 april-grap. Analyseer de lof der zotheid van ons bestaan.
Harrie zette die gedachten van Denne op LinkedIn. Nou, toen had ik het dus aan de stok met de redactie van de NOS, om preciezer te zijn met een oud-student van mij. Kon ik die mooi nog een college herhalen. Herodotus was de eerste zich zelf benoemde journalist. Hij had als leus ‘wie is het die mij dit zegt’. Zijn naam is in de gevel van de Columbia University in Manhatten gebeiteld, in het gebouw waar jaarlijks de Pulitzerprijzen worden uitgereikt. Ik was daar geweest, samen met de oud student. ‘Zeg, jij van de NOS bent boos. Wie is het die mij dit zegt?’
Herodotus was de leermeester van Plato. Plato was de leermeester van Socrates. En Mans van Knöldert is daar dan weer een zoon van.
Dus met mijn setje genen zit het wel goed. Ze zitten ook in Teun, dus als we straks dan toch een dictator hebben in dit land, laat hem het maar doen.
Ik ken mijn opa Mans overigens alleen maar van een foto. Een man van stavast, zo zag hij er uit.
Bijna twee meter lang. Middenlang haar een beetje achter de oren gekamd. Als keuterboertie staat hij tussen de kippen, in kleding die me doet vermoeden dat ik daar de voorliefde voor tweede hands kleren vandaan heb. Een kjel die zijn twijfel uitsprak met joa joa en sa wè. Kort vöar de konte. Gin lange verhalen as ie ’t met weinig ok kunt zeng.
Soms praat ik nog wel eens met hem. We have a line in the sky. Channeling nuumt ze det vandage de dag. Manifesteren.
Zo heeft hij mij zijn mening gechanneld over de NSC-plannen om meer regionale Tweede Kamer Leden te krijgen.
‘Joa Joa’, zei Mans. Ik zal hier de rest van de channeling maar niet openbaren want ik ben bang dat deze boot aan de Loswal zich dan naar de bodem van de IJssel manifesteert.
Maar ik ben het roerend met Mans eens. Nederland wordt – op accijns van drank en roken na – niet beter van nog meer Caroline. Mans dacht eerder aan ‘minder, minder, minder!’
En dan weer de vraag of het allemaal waar is wat ik hier sta te vertellen.
Ook aan Harrie kun je twijfelen. Die is immers journalist! Een journalist met een S5 nog wel. Stabiliteit 5 op de schaal van 1 tot 5. Zo labiel als een deur dus.
Dat kwam zo.
Tijdens rijles op een ééntonner weigerde ik een opdracht uit te voeren. “Rij maar achter die mooie kont aan,” legde ik naast me neer en reed gewoon recht door toen zij afsloeg. De sergeant stuurde me naar de kapitein, maar toen die mijn verhaal hoorde maakte ik voor het eerst in mijn leven een doofpot mee.
De druppel op weg naar S5 was een maand later toen ik me ziek meldde met rugklachten omdat ik bij mijn vriendin op haar studentenkamer door het bed was gezakt.
“Als jij jouw vriendin op haar studentenkamer kunt neu…” begon kapitein Kleingeld aan de telefoon, maar hij maakte die zin niet af. Want als dat ook nog in de doofpot moest…. Hij gaf me de keus, of de marechaussee kwam me ophalen, of ik reed me zelf naar de kazerne.
Een maal op de Elias Beekman kreeg ik van de hospic vrij van lopende en staande diensten wegens mijn rug en stond ik even later met zijn goedkeuring sneeuw te schuiven op het binnenplein.
Toen ik daar kapitein Kleingeld over aansprak ontspon zich een gesprek over hoe ik de dienstplicht verder zou invullen, waarbij Kleingeld maar weinig bedenktijd nodig had toen ik een S5 voorstelde.
Waren ze toch maar even een lastpak armer, moeten ze gedacht hebben.
Zijn ze zo maar even een militair strateeg armer, dacht ik.
Dat exitgesprek kwam trouwens moeilijk op gang. Ik moest drie keer opnieuw zijn werkkamer binnen komen want ik vergat volgens hem steeds iets. Ik had geen idee.
Bleek hij de saluutgroet te bedoelen. “Had dat dan gelijk gezegd, dan had ik dat toch netjes gedaan?”
‘Joa Joa’ channelde opa. En hij sprak zijn twijfels uit over het werven van nieuwe rekruten op de Huishoudbeurs. Zijn vrouwen er om te vechten, zei hij, of zijn ze er om de vrede de bewaren! Hoe Socratisch wil je het hebben!
“Nu wil geen baas je meer hebben,” zei Kleingeld.
“Voor zo’n baas wil ik niet eens werken,” was mijn antwoord.
Altijd maar weer dat ‘ja maar’.
Wat me weer bij Socrates brengt. Zou die man nou nooit moe van zich zelf worden?
Denne wel.
