Een uitzondering vormt de waterschapsbestuurder Bastiaan van Lit uit Goor, vermeld als: “Een opportunistische NSB’er of spion”. Maar in Overijssel waren er uiteraard ook ‘foute’ bestuurders. Bekend is Frederik Jan Overbeek: NSB-burgemeester van Hardenberg van 13 oktober 1943 tot het einde van de oorlog. Hij was sinds 1933 lid van de NSB en bekleedde diverse functies binnen de partij. Na de bevrijding werd hij gearresteerd in Workum, Friesland. (Bron: Historische Projecten.nl)
In totaal worden in 41 gemeenten voorbeelden van foute personen en situaties beschreven.
Bestuurders stonden bij het begin van de oorlog vaak voor grote dilemma’s. Doorwerken, verzet plegen of al dan niet noodgedwongen doorwerken met de Duitsers. Stoppen betekende vaak dat een NSB’er de taken overnam. De gereconstrueerde verhalen geven een duidelijker beeld van de verschillende rollen die bijvoorbeeld de burgemeester al of niet gedwongen, moesten innemen.
Ook nu blijkt weer dat het onderscheid tussen goed of fout niet zo eenvoudig aan te tonen is. Vaak pas na de oorlog bleek de werkelijke rol. Dat varieerde van een fanatiek NSB’er die de plaats innam van een al dan niet vrijwillig vertrekkende burgemeester, tot een bestuurder die bleef en het verzet ondersteunde en Joden hielp.
Een aantal foute bestuurders ontsprong de dans, anderen werden veroordeeld. Weer anderen werden gerehabiliteerd toen hun werkelijke goede rol bleek. Het boek geeft daarom ook een goed overzicht omdat en nog weinig hoogbejaarde getuigen het kunnen navertellen.
Conclusie onderzoek
Ineens blijkt ook hoe schokkend normaal het leven in grote delen van het land was.. De veldwachter deed zijn ronde, burgemeester en wethouders bespraken bouwaanvragen, en de rechter veroordeelde fietsendieven of andere kleine criminelen.
De gewone burgers trouwden, gingen naar hun werk, bezochten sportwedstrijden en zochten een woning. Het alledaagse werk van lokale bestuurders en ambtenaren werd in oorlogstijd ineens politiek’.
Het boek werpt een verrassende blik op de bestuurswereld in oorlogstijd. Met talloze verhalen over de gedragingen en omstandigheden van bestuurders. Onwillekeurig roept dit de vraag op hoe ‘de huidige politiek’ zal reageren op de nu mogelijk verder escalerende dreigingen.
De explosieve polarisering in de wereld geeft wat dat betreft wel te denken. ..
