Met Xentari (“biologisch” zeggen gemeenten steeds, maar dat is helemaal niet het meetinstrument dat er toe doet) vernietigen we niet alleen de jeukrups, maar ook de fundamenten van onze biodiversiteit. Het is niet alleen kortzichtig, het is mogelijk zelfs in strijd met de wet.
Eik: de meest biodiverse boom van ons landschap
De zomereik is een van de belangrijkste bomen voor het Europese ecosysteem. In Nederland alleen al zijn meer dan 200 soorten rupsen afhankelijk van de eik als waardplant. Deze rupsen vormen op hun beurt voedsel voor talloze vogels, vleermuizen, egels, sluipwespen en andere insectenetende soorten. Eén enkel koolmeesgezin kan in het broedseizoen tot wel 8.000 rupsen vangen.
Wie dus meent goed bezig te zijn door eiken vol leven te bespuiten, doodt het hele ecosysteem dat de rups vanzelf in balans kan brengen. En dat voor een rups die alleen op bepaalde momenten overlast veroorzaakt – en alleen wanneer het ecosysteem al uit balans is.
Dit commentaar is geschreven in samenwerking met diverse bio-deskundigen en bio-liefhebbers.
Wat doet Xentari écht?
Xentari is een middel op basis van Bacillus thuringiensis, een bacterie die gifstoffen produceert die zich in het spijsverteringskanaal van rupsen ophopen. Zodra een rups een behandeld blad eet, sterft zij binnen enkele dagen. Maar: deze bacterie maakt geen onderscheid tussen soorten. Dus ook de rupsen van de kleine vos, de eikenpage, de citroenvlinder en tientallen andere vlindersoorten verdwijnen. Hele populaties worden preventief uitgeroeid – ook op plekken waar de eikenprocessierups niet eens voorkomt.
In 2022 waarschuwde de Vlinderstichting al voor de massale sterfte van dagvlinders op behandelde locaties. Onderzoeken uit Duitsland tonen aan dat het insectenleven in behandelde bossen meer dan 70% afneemt in vergelijking met natuurlijke bossen. En dat in een tijd waarin we al te maken hebben met een wereldwijde insectencrisis.
Politieke verantwoordelijkheid: wettelijk én moreel
Volgens de Omgevingswet (voorheen Wet natuurbescherming) zijn overheden verplicht om schade aan beschermde soorten en hun leefgebied te voorkomen, tenzij er een zwaarwegende reden is én er geen minder schadelijk alternatief bestaat. Bovendien zijn gemeenten via de Wet publieke gezondheid verplicht “de gezondheid van de bevolking te beschermen en te bevorderen.”
Met het preventief en massaal inzetten van bestrijdingsmiddelen die bewezen schadelijk zijn voor de biodiversiteit – en daarmee voor de gezondheid van ecosystemen én mensen – lopen gemeenten mogelijk tegen hun eigen wettelijke zorgplicht in.
De GGD’s waarschuwen: het grootste gezondheidsrisico van de eikenprocessierups betreft een relatief kleine groep mensen, en dan vooral op specifieke hotspots zoals scholen en verzorgingstehuizen. Toch kiezen veel gemeenten ervoor om hectares eiken tegelijk te bespuiten – uit voorzorg, gemak of publieke druk. Daarmee zetten ze het ecologische systeem én de rechtszekerheid op het spel.
Kijk naar het buitenland: natuurlijk werkt beter
In delen van België en Frankrijk kiest men een andere koers. Daar stimuleert men de natuur om zichzelf te herstellen. Nestkasten voor mezen, het behoud van kruidenrijke ondergroei, het niet maaien van bermen in het voorjaar, en het toelaten van natuurlijke vijanden zoals sluipwespen en kevers zorgen ervoor dat de processierups zelden uit de hand loopt.
Ironisch genoeg wordt de rups daar juist geen groot probleem, doordat het ecosysteem nog overeind staat.
Salland, durf te kiezen voor leven
We hebben het in Salland vaak over de waarde van ons landschap. Over noaberschap, over natuurbehoud, over onze verantwoordelijkheid voor de toekomst. Dan is het nu ook tijd om die waarden door te vertalen naar beleid. Niet alle vlinders dood spuiten. Maar gericht, ecologisch verantwoord beheer van bermen. Laat de natuur voor je werken!
De eikenprocessierups is geen reden tot paniek. Wel een reden tot bezinning. Hoe meer we proberen de natuur te controleren, hoe meer we haar beschadigen. Maar als we haar weer vertrouwen – met geduld en verstand – zal ze zich herstellen.
Salland, durf te kiezen voor leven!
Gemeenteraad van Raalte durft te kiezen voor gezonde biodiversiteit en durf ongezonde maatregelen uit het beleid te schrappen! De hoogste tijd!!!