Regelmatig blijken populaire producten achteraf toch ernstige risico’s op te leveren en moet productie gestopt worden ondanks de economische belangen die hier mee gemoeid zijn. Eternit, een nog steeds bestaand Belgisch familiebedrijf met ondermeer een vestiging in Goor was zo’n bedrijf. Hun op asbest gebaseerde zeer winstgevende producten bleken zwaar kankerverwekkend. Ook bodemverontreiniging door vroegere industrieën, toen men het niet zo nauw nam met wat er in de bodem en het water gekieperd werd. Denk aan de soap met Olasfa in Olst. Ook de gaswinning in Noord Nederland, waarmee Den Haag gigantische winsten gemaakt heeft, hebben enorme schades tot gevolg en beïnvloedt de geestelijke gezondheid in dat gebied, vooral door de schandalige vertragingstactieken die door onze regering en de NAM gevoerd worden om onder hun verantwoordelijkheid tot schadevergoeding uit te komen of er in ieder geval op een koopje van af te kopen.
Door Kees Huls
Hoe de agrarische wereld grotendeels een industrie werd
Tot aan de 2e wereldoorlog had Nederland overwegend kleinschalige boeren, die min of meer circulair werkten. De koeien in de grupstal piesten en poepten redelijk gescheiden, waardoor een mest ontstond met weinig ammonia, die gewoon op eigen grond verdeeld kon worden, zonder het bodemleven te verstoren zoals later gebeurde toen ammonia een probleem werd en de mest verplicht in de bodem geïnjecteerd moest worden. Door de paniek over de voedselvoorziening tijdens de 2e wereldoorlog en ook door het beschikbaar komen van enorme bedrijven in de Noordoost- en Flevopolder ontstond er na die oorlog een enorme schaalvergroting en verandering in werkwijze, waarin de Landbouwhogeschool Wageningen (nu universiteit) een heel belangrijke rol speelde. De boeren op het “oude land” werden geconfronteerd met concurrentie van deze megabedrijven, waardoor zij min of meer gedwongen werden ook uit te breiden, waartegen de banken, voederbedrijven, zuivelfabrieken, loonwerkbedrijven, aannemers en machineleveranciers absoluut geen bezwaar hadden en de boeren steeds afhankelijker van hen maakten. Het karakter van het boerenbedrijf veranderde ingrijpend. Land moest efficiënt te bewerken zijn, waardoor het landschap veel eentoniger werd. Singels, bosschages en watergangen verdwenen of veranderden van loop. Ook in de “productie” kwam efficiency op de belangrijkste plaats waarbij het welzijn van dier en land naar de achtergrond gedrukt werd. Enorme soja- importen werden noodzakelijk en gif werd een belangrijk bestanddeel in de bodemcultivatie met enorme stikstofuitstoot tot gevolg Dit alles leidde ertoe dat de opbrengsten zo groot werden dat Nederland na de Verenigde Staten de grootste agrarische exporteur ter wereld werd. Doordat Nederland 12x zoveel inwoners per km² heeft als de VS (416 tegen 34) zijn we ver over een verantwoorde grens geschoten en moet er drastisch ingegrepen worden willen wij niet in een langzame zelfmoord geraken.
Waterhuishouding
Vanaf de zestiger jaren hebben Europese landen enorm veel werk gemaakt van het tegengaan van watervervuiling. Tot dan was het nog gebruikelijk om alle bedrijfsafval en riolen ongezuiverd te lozen op oppervlaktewater. Hier werden grote slagen gemaakt en de aanpak bleek succesvol. De waterflora en -fauna gingen er weer sterk op vooruit. Sinds een jaar of tien heeft er echter weer een onrustbarende daling van de waterkwaliteit plaats, alleen maar te wijten aan het gebruik van landbouwgif. Lees hier.
Bayer/ Monsanto heeft helaas meer in de melk te brokkelen dan Eternit
Industrieconglomeraten hebben helaas wereldwijd grote politieke invloed. De fabrikant van het meest gebruikte onkruidbestrijdingsmiddel RoundUp, Montsanto werd enkele jaren geleden overgenomen door de Duitse reus Bayer. In verscheidene rechtszaken in diverse staten van de VS hebben zij al tientallen miljoenen dollars schadevergoeding moeten betalen omdat uitvoerige studies een verband met kanker hadden aangetoond. In juni vorig jaar heeft Bayer daar een schikking aangegaan van 10 miljard dollar, maar wilden nog steeds geen tijdpad vastleggen om de productie af te bouwen. In Europa is de situatie nog gekker: door enkele landen in de EU, waaronder Nederland, wordt een verband tussen RoundUp en kanker nog steeds ontkend, Lees hier nog meer info. Grondeigenaren, ook die met een groent tintje, verpachten hun gronden overwegend langjarig met telkens stilzwijgende verlenging. Daardoor is het hen niet mogelijk aanvullende bepalingen over b.v. het verbieden van het gebruik van glyfosaten aan de contracten toe te voegen. Regelgeving op dit gebied zal dus van hogerhand moeten plaatsvinden, maar de wil lijkt (nog) niet aanwezig. Wel hoopgevend is een recente uitspraak van de rechtbank Groningen over gifgebruik in de buurt van Natura 2000 gebieden.
Hoe maken we een omslag
Met de kop in het (al redelijk giftige) zand steken komen we niet tot een oplossing om ons nageslacht een verantwoord leven te garanderen en iedere economische sector zal alles moeten doen om de milieuproblemen af te bouwen. Naar elkaar wijzen is nutteloos, hoewel “laten ze eerst die ander maar aanpakken, zolang doe ik ook niets” een heel begrijpelijke menselijke benadering is. Maar toch is dat is een hopeloze richting: de klok tikt steeds sneller en is onverbiddelijk! Nadeel voor de meeste boeren is dat hij/ zij als individualist die het liefst op zijn eigen erf bezig is niet zo zoveel druk kan uitoefenen als andere branches en daardoor de laatste jaren ook nog eens gepiepeld is door de politiek, banken en toeleveranciers om te blijven investeren en vervolgens geconfronteerd te worden met nieuwe beperkingen. De agrarische sector zal moeten omschakelen naar circulair en kleinschaliger en de export zal meer aan banden gelegd moeten worden, waarbij zij ruimhartig ondersteund zullen moeten worden en ook naar alternatieven (bosbouw) gekeken zal moeten worden. Geen waanzinnige overheidssubsidies voor de lelieteelt om de export van lelies naar Japan, China en Taiwan te bevorderen. Een gewas waar meneer Bayer jaarlijks 125 kg gif per ha op mag pleuren en die dan ook nog eens via luchtvracht de hele wereld over gaan.
Moeilijk
We moeten harde beslissingen nemen, nu! De regering ziet hopelijk ondertussen wel dat een lange termijnvisie noodzakelijk is. Korte termijn winstgeilheid lijdt achteraf tot onevenredig veel hogere kosten. Een nieuwe regering zal een andere benadering moeten volgen. Niet meer zoals onze demissionaire premier eens zei: “Wanneer je behoefte hebt aan visie moet je naar SpecSavers gaan.”
Offer
Deze transitie zal van iedereen het nodige vergen. Ik zie er nu al tegenop om minder van die heerlijke biefstukjes en zo van Biowinkel Overesch in Raalte te kunnen eten!
